روایت سینمایی، روایت ادبی (4)

روایت سینمایی، روایت ادبی (4)

بهترین نمونه "اثر واقعیت" را در سینمای هالیوود می توان دید. منتقدان سینمای هالیوود مدعی اند که فیلم هالیوودی این توهم را در را به بینندگانش تقویت می کند که گویی آن ها به تماشای واقعیتی بی واسطه نشسته اند . اما این گونه اظهار نظرها بیننده را فوق العاده ساده لوح پنداشته و فرض بر آن می دارد که او محیط فیزیکی و جهان پیرامون هویت خود را فراموش کرده و خود را به دست امواج تصاویر سپرده است. شاید این تماشاگر آرمائی، بتواند خیال منتقدان را آسوده کند. ولی چنین تماشاگری رابطه چندانی با بیننده واقعی فیلم در هر سالن سینما ندارد.

از سوی دیگر، نظام های قراردادی بازنمایی زمان و فضا، آنگونه که در سینمای هالیوود مرسوم است، تماشاگر را به سمت این تلقی سوق می دهد که با چیزی که می بیند، گویی به سان واقعیت برخورد می کند. دیدن فضا به صورت سه بعدی مشاهده انگیزه های روانی شخصیت ها به شکلی مشابه انگیزه های شخصی خود او و نظایر اینها تماشاگر را صاحب چنین تلقیای می کند.
روایت در واقع، بر عمل موجه فیلم از طریق چیدن و مرتب کردن رویدادهای پلات طبق اصل علت و معلول یا حداقل تکرار و حداکثر انسجام صحه می گذارد و کار با اجرای فیلم را دوام می بخشد. چنان که دیوید بوردول در تحلیل خود از سیک هالیوودی اظهار می دارد، طرح پیشرفت یا به اصطلاح جلو رفتن فیلم مثل طرح پلكان است: «هر صحنه باید تأثیر مشخصی بر جای بگذارد، به چیزی برسد و روایت را یک پله به اوج نزدیک تر کند.» کنش موجب و آغازگر واکنش می شود و هر پله دارای معلولی است که به یک علت تازه مبدل می شود.

تحلیل بوردول در اولویت بخشی به روایت علت و معلولی نظام روایی بر آنچه او به عنوان تأثیرات احتمالا مختل کننده نظامی زمانی و مکانی می بیند، در واقع تأکید بر آن قراردادها و وسایلی است که علیت، خطی بودن و وضوح را تثبیت می کنند. البته از این منظر، فیلم تیپیک هالیوودی یک کلیت داستان گویی منسجم و یکپارچه است.
معمولا معتقدند که تصادف و وجود رویدادهایی که به طور اتفاقی به هم پیوسته اند، بر وحدت و یکپارچگی فیلم خدشه وارد کرده و تماشاگر را اذیت می کند. روابط محكم علت و معلولی نه تنها به نتیجه بلکه به تداوم هم منجر می شود و پیشرفت فیلم را نرم و روان، سهل و آسان، بدون تكان، بدون معطلی و بدون تأخیر می سازد. پایان فیلم به صورت اوج در می آید و به مجذوب شدن تماشاگر می انجامد؛ چون تمامی شکاف ها و به اصطلاح چاله های علت و معلولی پر شده است. ویژگی های بنیادی خطی بودن و کثرت موارد قابل مشاهده در روایت نوع هالیوودی سرانجام به یک مجموعه استعاره از لحاظ ویژگی های ساختاری منتهی می شود و آن، بافتن، متصل کردن و پر کردن است.

و بدین ترتیب، سینمای هالیوود و در معنایی وسیع تر، سینمای کلاسیک در رویکرد اقتباس، وجهی از روایت و قابلیت های روایی را در نظر دارد که ویژه رویکرد خاصی در ادبیات و بالاخص ادبیات داستانی از نوع رمان است، رویکردی که تجربه یا روایت شخصی تماشاگر از تجربه زندگی روزمره او را مبدأ قرار می دهد.