پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن

پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن (1)

به ندرت ممکن است رمان نویس یا نویسنده داستانهای کوتاه به عنوان تدوینگر خوانده شود، زیرا تدوینگر معمولا به کسی اطلاق می شود که نظارت بر تهیه روزنامه یا نشریه ادواری را به عهده داشته باشد، و یا به فردی گفته می شود که قطعات مختلف فیلم را با بریدن، ترکیب کردن و پس و پیش کردن به هم پیوند دهد. این واژه (تدوین) از کلمه لاتینی «ادر» به معنای ارائه دادن و منتشر کردن مشتق شده است. از این رو تدوین عبارت است از فرایند انتخاب، تنظیم، و کنار هم قرار دادن مواد برای عرضه موضوعی به مؤثرترین وجه.
مشکلی که رمان نویس و فیلمساز درگیر آن هستند، دستیابی به نمایشی ترین روش ارائه موضوع مورد نظر است. انتخاب وسیله نیز به ماهیت موضوع داستان بستگی دارد.

به عنوان مثال، ممکن است رمان نویسی بخواهد به بررسی رفتار غیر انسانی نوع بشر نسبت به همنوعان خود بپردازد. این موضوع طیفی گسترده دارد. و می توان آن را به صورتهای گوناگون نشان داد از جمله: مسئله جنگ، ستم بی رحمانه اجتماعی بر اقلیتهای قومی یا نژادی، یا استثمار اقتصادی محرومان توسط ثروتمندان. اگر نویسنده ای بخواهد این موارد را در محدوده يك رمان مورد بررسی قرار دهد، به احتمال زیاد عمق اثر را قربانی دامنه آن کرده است. حتی اگر نویسنده بخواهد فقط به بررسی دو مورد از موارد فوق بپردازد، در این صورت يك فرایند انتخاب مطرح می شود.
فرض کنید نویسنده ای قصد دارد به بررسی استثمار اقلیتهای نژادی فقیر یا متوسط بپردازد، روش کار او چگونه خواهد بود؟ با توجه به اینکه تماس با همه اقلیتهای استثمار شده جهان برای او غیر ممکن است لذا تصمیم می گیرد که مطالعه خود را به يك طبقه خاص محدود کند؛ به عنوان مثال، سیاهان فقیر ساکن زاغه های شهری. مجددا ممکن است که مجبور به محدود کردن موضوع شود زیرا نمی خواهد تنها با ارائه يك چکیده آماری به تشریح شرایط غیرقابل تحمل سپاهان اکتفا کند، بلکه مایل به جلب حس دلسوزی و عدالت خواهی در خواننده داستانش است. سرانجام تصمیم می گیرد يك خانواده را به عنوان نماینده کل جامعه انتخاب کند.

در هر نقطه از تکامل این رمان فرضی، نویسنده با مسئله انتخاب روبروست. در هر موردی سعی او بر این است که مؤثرترین و احساس برانگیزترین وسیله نمایشی را برای موضوع داستان در نظر بگیرد. حتی با وجود آنکه او مشخصات موضوع مورد نظر را انتخاب کرده است اما هنوز این مشکل وجود دارد که چگونه می توان این خانواده ویژه را به بهترین وجه نشان داد. نویسنده نمی خواهد به تمام جزئیات این خانواده از تولد تا مرگ بپردازد، بلکه وقایعی مورد نظر اوست که مستقیما به موضوع داستان مربوط می شود. بنابر این نتیجه می گیرد که باز هم لازم است داستان را محدودتر کند و بر آن می شود که به يك دوره يك ماهه از زندگی آن خانواده اکتفا کند.

برای رمان نویس، زمان عنصری قابل انعطاف است؛ یعنی مجبور نیست زمان را به شیوه ای واقع گرایانه بسط دهد. به عنوان مثال، ممکن است تصمیم بگیرد که به علت ضرورت نمایشی، جریان عادی زندگی را تغییر دهد. در نتیجه، رمان را با نشان دادن فقر شدید و نا امیدی خانواده شروع می کند و بقیه داستان را به این مسئله اختصاص می دهد که چگونه خانواده دچار این بدبختی شده است. بنابراین تغییر زمان در خدمت هدفهای نمایشی در آمده است. آگاهی قبلی خواننده از سرنوشت این خانواده مطمئنا در واکنش او نسبت به داستان مؤثر است. اگرچه ممکن است این خانواده برای مدتی کوتاه روی راحتی را ببیند؛ یعنی سرنوشتش تغییری محسوس پذیرد یا لحظه ای طعم خوشبختی را حس کند، ولی از آنجا که خواننده نتیجه داستان را می داند این حادثه ضمنی را به نوعی دیگر تلقی خواهد کرد.

نویسنده ضمن نوشتن رمان می کوشد به طرق مختلف اثر نمایشی را با تشدید وضع ناگوار این خانواده افزایش دهد. برای مثال از تكنيك مجاورت با تكنيك اعمال موازی استفاده می کند. مجاورت عبارت است از تکنیک قرار دادن اشیاء در جوار یکدیگر. الماس در هر موقعیتی یکی از زیباترین سنگهاست، اما با گذاشتن ریگی معمولی در کنار الماس، زیبایی آن به مراتب بیشتر نمایان می شود. به همین ترتیب مقایسه شام مختصر يك خانواده سیاه با سفره گسترده يك خانواده طبقه متوسط سفید از لحاظ نمایشی اختلاف این دو نژاد را بیشتر نشان می دهد.
از سوی دیگر، اعمال موازی، معمولا به دو عمل متفاوت اما مربوط به هم که همزمان اتفاق می افتد اطلاق می شود. نویسنده ممکن است صحنه ای را مجسم کند که در آن پدر يك خانواده سیاهپوست از کار ساختمانی اخراج شده، زیرا در حال حاضر برای او کاری وجود ندارد و در همان زمان در قسمت دیگری از شهر، يك سرپرست کارهای ساختمانی به دلیل عقب افتادن کارها احتیاج مبرم به تعدادی کارگر دارد.

بنابراین اگر چه کار نویسنده و تدوینگر با یکدیگر متفاوت است، ولی نویسنده در نوشتن رمان یا داستان کوتاه خود باید به يك سری قواعد تدوین توجه کند. تفاوت عمده نویسنده و فیلمساز به عنوان تدوینگر در ماهیت وسایل آنهاست. نویسنده با کلمات سر و کار دارد و آنها را به روشی (سبکی) مناسب با موضوع جمع آوری می کند. بدیهی است سبکی توأم با حرافی برای بیان مبارزات این خانواده سیاهپوست به کلی نامناسب خواهد بود. نویسنده سعی می کند با انتخاب کلمات مناسب برای توصیف این خانواده، فکر اصلی داستان را القا کند و اگر در این انتخاب موفق باشد رمان او احساس برانگیز بوده و طبعا خواننده را به دنبال می کشد.
اگر چه موارد استثنا نیز وجود دارد، فیلمنامه برای فیلمساز نقطه آغاز است. به عبارتی، فیلمنامه را می توان به پیشنویسی تشبیه کرد که به فیلمساز امکان : می دهد عوامل لازم برای تهیه فیلم را تعیین کند. به علاوه، فیلمنامه وسیله ای است برای ارزیابی مشکلات هنری و تکنیکی که فیلمساز باید بر آنها غلبه کند. فیلمنامه را باید نوعی راهنمای فیلم دانست و نه خود فیلم، همچنان که نقشه نیز در واقع خود محل جغرافیایی نیست. از سوی دیگر، فیلمنامه مثل نقشه یا دستنویس، سندی کاملا خشك و جامد نیست زیرا فیلمساز به موازات پیشرفت کار خود تغییراتی در فیلمنامه می دهد. اما بنایی که ریزه کاریهای معمار را نادیده می گیرد چه بسا ساختمان بر سرش خراب شود.
سلولوئید جسم شفافی است که از سلولز یا قسمت جامد گیاهان می سازند و برای ساختن نوار فیلم به کار می رود.

مطالب مرتبط: 

پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن (1)

پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن (2)

پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن (3)

پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن (4)

پیرامون هنر تدوین فیلم در ساختار بخشی به آن (5)