تالاب انزلی | زیستگاه پرندگان مهاجر

تالاب انزلی (۳)

تالاب انزلی در طول زمستان زیستگاه بسیاری از پرندگان مهاجر است. غاز، قو، اردک ، مرغابی، چنگر و خوتکا از پرندگان مهاجری هستند که معمولا یک تا سه ماه در تالاب انزلی می مانند. این پرندگان نقش مهمی در اکوسیستم تالاب دارند. فضولات آنها زمین های کشاورزی اطراف تالاب را حاصلخیز می کند. بعضی از این پرندگان آفت های گیاهی تالاب را از میان می برند. مثل پرندگان پاروپا که کرم ساقه خوار برنج را شکار می کنند. 

تالاب انزلی نقش مهمی در زندگی مردم بومی منطقه دارد. در حاشیه تالاب انزلی ۵۲ روستا قرار دارد. که کشاورزان آن زمین های خود را با آب شیرین تالاب آبیاری می کنند. رسوب هایی که در تالاب به جا می ماند دارای مواد معدنی ، ذرات نرم ماسه و بقایای گیاهان است. کشاورزان با لایروبی تالاب این رسوب ها را به جای کود به کار می برند. دامداران در فصل های بهار و تابستان دام های خود را برای چرا به مناطق حاشیه تالاب می برند. مردم این منطقه از بعضی از گیاهان آبزی مانند نی در ساختن سقف سقف یا حصار بندی خانه ها استفاده می کنند. بعصی از گیاهان را نیز در سبد بافی و حصیر بافی به کار می برند. ماهیگیری و شکار پرندگان نیز منبع درآمدی برای ساکنان منطقه با شمار می رود. 

آبراهه های تالاب انزلی راه ارتباطی روستاهای اطراف تالاب است. در بخش غربی تالاب شرکت سهامی شیلات ایران استخر هایی برای پرورش ماهی ساخته است. جزیره میان پشته محل استقرار تاسیسات نیروی دریایی است. تالاب انزلی به سبب جذب سیلاب نیز در زندگی مردم منطقه نقش دارد. سیلاب هایی که از شیب تند کوه های تالش و البرز به سمت زمین های پست ساحلی سرازیر می شوند به تالاب می ریزند و بخشی از آب آن را تامین می کنند. و اثر تخریبی آنها از میان می رود. وجود تالاب همچنین سبب افزایش رطوبت، پالایش هوا و تعدیل درجه حرارت منطقه است. 
وجود انواع اکوسیستم های آبی در تالاب انزلی، ابن منطقه را به آزمایشگاه طبیعی و مناسبی برای پژوهشگران تبدیل کرده است. با این حال اکوسیستم تالاب انزلی همچون اکوسیستم های دیگر در خطر نابودی است. سرازیر کردن فاضلاب های شهری و پساب کارخانه های صنعتی به درون تالاب، ریختن کودهای شیمیایی و سم های دفع آفات کشاورزی به رودهایی که به تالاب می ریزند تالاب را هر روز بیشتر از پیش آلوده می کند. صید بی رویه، چرای بیش از حد دام ها، لایروبی نکردن به موقع و خشک کردن بخش هایی از تالاب برای کشاورزی و نیز گسترش سریع سرخس آزولا زندگی آبزیان و پرندگان را به خطر انداخته و نظم زیستی تالاب را بر هم زده است. برای جلوگیری از روند این تخریب و نابودی، سازمان حفاظت محیط زیست، منطقه ای ۳۵۰۰ هکتاری از سیاه کشیم را، حفاظت شده اعلام کرده و همچنین شکار پرندگان و ماهیگیری را در پناهگاه حیات وحش سلکه ممنوع کرده است. 

تالاب انزلی از نظر زمین شناسی بسیار جوان است. حدود پانصد سال پیش با پایین رفتن سطح آب دریای خزر و تشکیل دو زبانه خشکی باریک و شنی پدید آمده است. زبانه غربی شبه جزیره بندر انزلی و زبانه شرقی شبه جزیره بندر غازیان را در بر می گیرد. آبراهه باریکی که تالاب را به دریای خزر وصل می کند این دو شبه جزیره را از هم جدا می کند. تالاب انزلی در گذشته وسعت و عمق بیشتری داشت. رودخانه های بسیاری به این تالاب سرازیر می شدند‌و جزیره های آن بسیار کمتر بود. این تالاب و رودهای اطراف آن در گذشته راه ارتباطی میان شهر های رشت و انزلی بود. کرجیهای بادبانی مسافران و کالاهای بازرگانی را در تالاب جا با جا می کردند. کشتیهای حامل کالا و مسافر که از روسیه به ایران می آمدند برای تخلیه بار و بارگیری به تالاب می آمدند و رفت و آمد آنها از آبراهه های این تالاب صورت می گرفت. با احداث موج شکن ها در دریا، ساختن اسکله و بندر گاه انزلی، رفت و آمد در تالاب به قایق های کوچک محدود شده است‌ .