توصیه های الیا کازان در مورد سینما و تئاتر (3)

توصیه های الیا کازان در مورد سینما و تئاتر (3)

هنر آکروباسی و پشتک زدن هم در عین تعجب جزو مواردی است که کازان توصیه به یادگرفتن کرده است. کمدیا دل آرته نمونه خوبی برای این هنر است که زمانی در سرتاسر اروپا هنر محبوب مردم محسوب می شد. بازی کردن با بدن و انعطاف بدنی، مساله ای است که همواره مورد تاکید اساتید بازیگری است و حالا اگر کارگردانی بتواند شناخت خوبی از این هنر بدست آورد، بسیار در بازی گرفتن از بازیگرانش موفق تر ظاهر خواهد شد.

در کنار فن بیان و میمیک چهره، مساله دیگری که در بازیگری حسابی حائز اهمیت است بازی های بدنی است. بازی بدنی هم چیزی است که بازیگر حین اجرا نیاز دارد تا کارگردان هم چیزی را که از نگاه خود می بینید به او بگوید و ضعف های بدن بازیگر را به وی گوشزد کند. کارگردانی که در هنر آکروباسی مطالعه کند و فیزیولوژی را خوب بشناسد، به راحتی خواهد توانست بدن بازیگر خود را کنترل کرده و مسائل مهم را با او در میان بگذارد.

نقاشی و مجسمه سازی، هنر بعدی در لیست توصیه های الیا کازان است. سینما هنر هفتم است  و در مسیر پیشرفت و توسعه خود، همیشه از شش هنر قبلی نیز کمک گرفته است. فرقی هم ندارد این هنرها بصری باشند یا نه، همانقدر که موسیقی میتواند به سینما کمک کند، تئاتر هم می تواند، همانقدر که نقاشی میتواند به سینما یاری دهد معماری هم میتواند، مجسمه و رقص و شعر هم همین قدرت را در خود دارند. پس در این زمینه کازان تاکید جداگانه ای بر نقاشی و مجسمه سازی دارد. نقاشی تا حدودی اهمیتش مشخص است چون کارگردانی میتواند در ترکیب بندی نماهای خود موفق شود که با نگاه کردن و تحلیل نقاشی های خوب بصورت روزانه، به نگاه ویژه ای دست یابد. اما توصیه الیا کازان مبنی بر تسلط بر مجسمه سازی هم در نوع خود جالب است. کازان میگوید شما باید تاریخ نقاشی و مجسمه سازی را بدانید. سیر تحول نقاشی و مجسمه سازی را در مطالعه گیرید و اگر تجربه عملی هم در این دو زمینه داشته باشید که سرمایه بزرگی در زندگی خود خواهید داشت.

در مجسمه سازی، مساله ژست مورد توجه هنرمندان این رشته است. در بسیاری از فیلم ها نیز که به ستاره سازی از بازیگران توجه دارند ژست دادن به بازیگر حسابی مورد توجه کارگردان خواهد بود. ژست دادن به بازیگر را میتوان از طریق مطالعه کردن سیر تحول مجسمه سازی و تماشا کردن آثار مشهور و تجزیه و تحلیل آنها فرا گرفت.

الیا کازان میگوید کارگردان باید بتواند خود را حرکت دهد. منظور او از حرکت، حرکت انگیزشی و خلاقیت در طراحی و اجرا است. کارگردانی که نتواند بصورت پیشتاز دست به طراحی و دیزاین طرح ها فیلم خود دست بزند، کارگردان موفقی نخواهد بود. فیلم سازی به هنرمند بزرگی تبدیل می شود که آنقدر شور و شوق برای ساخت فیلمش داشته باشد که در هر لحظه، از هر کاری دست بکشد و بلافاصله هر ایده ای که به ذهنش رسیده است را بر روی کاغد آورده و اتودهای مختلفی را طرح بزند.

هنرمندان بزرگ دقیقا از چنین خصوصیاتی برخوردار بوده اند. اما هنرمندان متوسط همیشه کسانی هستند که حال و حوصله دست به کار شدن ندارند. آنها نمیتوانند در کار خود غرق شوند و با تمرکز کامل، ساعتها بر روی طرح ها و ایده هایش کار بکند. این حرکت که از انگیزه و انرژی درونی هنرمند نشات می گیرد، منشا موفقیت هنرمند و فیلم ساز خواهد شد.

اما شناخت موسیقی، نکته پیشنهادی بعدی الیا کازان است. موسیقی در درون خود درام دارد. قطعات موسیقیایی بزرگ، حین پخش شدن احساس خاصی را در مخاطب القا میکنند. کسی که در سالن کنسرت حاضر است و قطعه بزرگی را می شنود، ناخودآگاه تصاویر و داستان خاصی را در ذهن خود تجسم میکند. همین قدرت موسیقی در القا کردن تصورات و تخیلات و داستان و درام است که همیشه باعث شده تا در سینما و تئاتر مورد استفاده قرار گیرد. اگر بخواهد لیست فیلم هایی را که با استفاده از موسیقی به شهرت رسیده اند بنویسم، احتمالا به لیست بسیار بزرگی در حد یک کتاب قطور تبدیل خواهد شد.

کازان در این مورد هم باز تاکید دارد باید موسیقی تمام دوره ها را بشناسید. شرایط اجتماعی هر دوره از موسیقی را مورد مطالعه قرار دهید. مثلا هرگاه که مردمی تحت ستم یک حکومت ظالم بوده اند چه نوعی از موسیقی باب شده و هر بار که مردمی تحت شرایط رفاه زیسته اند، چه نوع ذائقه ای در موسیقی داشته اند. اما از همه مهمتر، کارگردان موظف است که موسیقی دوران خودش را بشناسد. هر هنرمندی فرزند زمانه خویش است و باید قبل از مطالعه و آموختن هنرهای دوره قبل از خود، هنر زمان خود را به خوبی مورد مطالعه و فراگیری قرار دهد.

تاریخ صحنه پردازی و سیر تکامل آن هم جزود پیشنهادات الیا کازان برای پیشرفت در کارگردانی سینما و تئاتر است. صحنه پردازی از مسائل مهم در سینما و تئاتر است چرا که بخش مهمی از میزانسن را تشکیل میدهند  میزانسن هم در تئاتر مهمترین  در سینما در کنار دکوپاژ از مهم ترین مسائلی است که کارگردان وظیفه طراحی و کنترل آن را دارد.

هیچ فیلمی در تاریخ سینما به موفقیت نرسیده است مگر اینکه در میزانسن خود دست به خلاقیت زده باشد. میزانسن به نورپردازی، گریم، طراحی لباس و البته طراحی صحنه مربوط می شود. برای ساخت دکور یا استفاده از یک صحنه طبیعی و خارج از استودیو، شما حتما باید صحنه پردازی را انجام دهید. البته بسیاری از فیلم سازان از یک طراح صحنه حرفه ای در فیلم های خود استفاده میکنند، ولی نکته اینجاست که حتی اگر شما در فیلم خود از طراح صحنه هم یاری بگیرید، باز هم باید اشرافی حتی در حد تئوریک بر هنر طراحی صحنه داشته باشید.

کارگردانی که طراحی صحنه بلد نباشد، نخواهد توانست عوامل فیلم را قانع کند که کارگردانی همه فن حریف است. طراحی صحنه بخشی از فضاسازی فیلم تان را بر عهده خواهد داشت و به همین دلیل هم، ابدا نباید این مورد را دست کم بگیرید. پس چه از طراح صحنه در فیلم خود استفاده میکنید و چه خودتان صحنه پردازی را انجام میدهید، در هر صورت باید این هنر و مهارت را بیاموزید. از همه مهمتر این که بدانید در هر ژانر و سبکی از سینما، باید چه نوع صحنه پردازی انجام دهید.