تاریخ | تاریخ ایران | تاریخ جهان | تاریخ اسلام

جاده ابریشم (۳)

پس از بسته شدن جاده ابریشم تجار مجبور شدند از راه دریا به رفت و آمد بپردازند و در نتیجه دورانی از کشفیات (1453-1660) شروع شد که تعامل در سراسر جهان و آغاز یک جامعه جهانی را به دنبال داشت.
مشهورترین کاوش گر اروپایی جاده ابریشم مارکوپولو بود. اما بسیاری از افراد دیگر هم از جاده ابریشم عبور کردند. ابن بطوطه، ‌سیاح خستگی ناپذیر عرب،‌۳۰ سال در این مسیر قدیمی از مراکش تا خاور دور سیاحت کرد. در هندوستان مورد حمله جنگ جویان هندو قرار گرفت و لباس های ارزشمندش را دزدیدند. سغدیان ایرانی در بستن قرارداد های نهایی بسیار زبده بودند. مادران سغدی با قاشق در دهان نوزادانشان شکر می ریختند تا در آینده برای چانه زنی در بازار شیرین زبان و آماده شوند.

راه ها

راه زمینی جاده ابریشم از شهر چالگان (سیان امروزی) در شرق چین آغاز می شد و از دو مسیر شمالی (تورفان) و جنوبی (ختن) و صحرای تاکلاماکان و کوهستان های پربرف پامیر می گذشت و به کاشغر می رسید. سپس از مسیر سمرقند و بخارا همچنین مسیر بلخ به مرو می رفت و با عبور از نیشابور دامغان و از قم به همدان و از همدان به انطاکیه می رسید و تا آسیای صغیر ادامه پیدا می کرد. مهم ترین راه فرعی زمینی جاده ابریشم، راه بازرگانی ادویه بود. از این راه ادویه هند از مسیر پیشاور و کابل، به بلخ، در راه اصلی بازرگانی ابریشم، حمل می شد. 
راه دریایی ابریشم از بندر خانفو (کانتون امروزی) در جنوب شرقی چین شروع می شد. از اقیانوس هند با دریای عمان و خلیج فارس می رفت. راه دیگری نیز از دریای سرخ به دریای مدیترانه و بخشی از اروپا می رسید. و این راه های دریایی بندر هایی را در چین، هند ، ایران و آفریقای شمال شرقی به یکدیگر مرتبط می ساخت. سفر از راه دریا با خطراتی چون توفان و حمله دزدان دریایی همراه بود.

مسیر جاده ابریشم در ایران

در ایران تجارت از مسیری که بعد ها جاده ابریشم نامیده شد از دوره اشکانیان آغاز و تا دوره صفویه ادامه پیدا کرد. ایران راه مناسب بازرگانی و فرهنگی میان شرق و غرب بود. در این دوران طولانی، تجارت در این مسیر گاه با رونق همراه بود و گاه دچار رکود می شد. اشکانیان بر آن قسمتی از جاده ابریشم که در قلمرو وسیع آنها قرار داشت تسلط کامل نظامی و بازرگانی داشتند. آنها ابریشم را به روم صادر می کردند و از بازرگانان عوارض می گرفتند. رومیان گرانی بهای کالاها و به ویژه ابریشم را نتیجه سخت گیری گمرک ایران می دانستند‌ اختلاف این دو کشور بر سر مسایل بازرگانی گاه به جنگ می انجامید‌ بروز جنگ سبب نا امنی راه های تجاری می شد.