سرزمین منا در مکه

سرزمین منا در مکه

سرزمین منا در مکه که بعد از گذشتن از وادی محسّر آغاز می شود. حدود و مرزهای این منطقه با تابلوهای راهنما مشخص شده است. فاصله ای به طول حدود 5.3 کیلومتر و عرض تقریبی پانصد متر در میان دو کوه ممتد قرار دارد و انتهای این مسیر به مکه ختم می شود. قسمت پایانی منا، عقبه نام دارد. اینجا در واقع جایی است که یاران پیامبر (ص) در یثرب با رسول خدا صلی الله علیه و آله بیعت کردند و پیمان دوستی آنها بیعةالعقبه نام گرفت. منا در واقع جایی است که حجاج از روز دهم تا دوازدهم- و برخی از تا روز سیزدهم- در آنجا می مانند. دورترین قسمت منا به مکه وادی محسّر است که میان مزدلفه و منا قراردارد و اینجا همان جایی است که سپاه ابرهه در آن گرفتار عذاب الهی شدند.

اینکه اینجا چرا منا نام دارد به این سخن امام رضا (ع) برمی گردد که فرمود: منا را از آن جهت من می خوانند که جبرئیل به حضرت ابراهیم گفت: مَنَّ عَلَي رَبِّکَ مَا شِئْتَ ;( وسائل الشيعه، ج16، ص355) هر چه از خداوند می خواهی آرزو کن. که سپس ابراهیم از خداوند خواست تا به جای فرزندش قوچی را بفرستد تا ابراهیم آن را ذبح کند و قربانی کند که خداوند نیز آرزوی او را برآورده کرد. کار اصلی حجاج در این جا این است که ابدا جمره عقبه را در روز دهم رمی می کنند. بعد از این کار نوبت به قربانی و سپس حلق یا تقصیر می رسد. بدین گونه از حالت احرام بیرون می آیند. آنان موظف هستند که در روز یازدهم و دوازدهم هر سه جمره-اولی، ثانیه و عقبه را رمی کنند. در کنار این ها شب ها را در منا بیتوته می کنند. این اعمال در روزگار پیش از اسلام نیز در حج وجود داشته و آغازگر اینها حضرت ابراهیم (ع) بوده است. دلیل رجم کردن هم این می باشد که در حدیثی از امام صادق آمده است که شیطان در محل جمره بر ابراهیم ظاهر شده است، جبرئیل از ابراهیم خواسته تا هفت سنگ بر شیطان بزند و با کوبیدن هر سنگ تکبیر بگوید، ابراهیم نیز چنین کرده است و این تبدیل به سنت و رسمی در آیین حج شده است. (علل الشرائع، ص437)

از همان اول جمره اولی و وسطی از اطراف باز و قابل رمی بوده اند اما جمره عقبی سینه کوه بوده است و رسول خدا صلی الله علیه و آله در حالی که در سمت چپش کعبه و سمت راستش منا بوده است این کار را انجام می داده است. در گذشته و تا زمان دولت عثمانی نیز از شب قربان و دو روز بعد، جشن و سرور در منا برپای می شده است و همه جا چراغانی می شده و حال وهوای خاصی به مجموعه می داده اند.

مساله ای که در مورد منا مطرح بوده این است که آیا ساخت و ساز در آن جایز می باشد؟ در این مرود اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. پیش از دوره ی وهابی های ساختمان های زیادی در اینجا وجود داشته اند که برای مدتی تخریب گشته اند . تا اینکه شیخ عبدالله بن باز با ساختن بنای دائمی در منا مخالفت نمود. از سال 1418 چادرهای جدیدی در این جا برپا شددند. چادرهایی بسیار زیبا از جنس برزنت و غیر قابل احتراق که در طول سال نیز برچیده نمی شوند. بعلاوه اینکه همه ی راههای اصلی و فرعی سنگفرش و یا آسفالت شده اند و به این ترتیب در ایام حج این جا یک مکان مطبوع و زیبا می باشد.

چادرهای ایرانی در این قسمت نیز در نخستین بخش منا قرار دارند. اگرچه این قسمت از جمرات دور است اما از نظافت و ساکتی بیشتری برخودار است. قسمتی از منا که قربانگاههای آن باشند در گذشته در بخش ورودی به منا از سمت وادی محسّر واقع شده بود که گویا چیزی از آن در منا نبوده است. بعدها در سال 1420 هجری، قربانگاه اصلی را به مکان دیگری در فاصله ی 500 متری منا انتقال دادند که معیصم نام دارد. این جا به صورت مجهز و با تقسیم بخشهای دیگر برای حجاج کشورهای مختلف مشغول به فعالیت است. البته بخشی از قربانگاه هنوز در همان منطقه قرار دارند. این را هم اضافه کنیم که در روزهای دهم تا دوازدهم ذی حجه را ایام تشریق می نامند. این واژه به معنای خشک کردن گوشت های قربانی است که برای جلویگری از فاسد شدن آنها این کار را می کردند و در ماههای بعد از آن استفاده می شد. در کنار این قسمت ها می توانید از بازارهای مکه نیز دیدن کنید.