بنای سه دروازه | کاخ تچر | کاخ داریوش

بنای سه دروازه

پله های شرقی آپادانا به بنایی در مرکز مجموعه تخت جمشید راه می یابد. این بنا را بنای سه دروازه نامیده اند. ساختمان این بنا نیز در زمان داریوش آغاز شد و در زمان اردشیر اول به پایان رسید. این بنای مربع شکل به وسیله سه درگاه یا دروازه در دیواره های شرقی، جنوبی و شمالی، با بناهای دیگر از جمله کاخ داریوش و کاخ خشایار شاه راه داشته است.

از این رو آن را دروازه شاهان نیز نامیده اند. بر دیوار یکی از پلکان های این بنا، پیکره بزرگان ماد و بر دیگری پیکره بزرگان پارس دیده می شود که دست در دست هم یا درحالی که دست بر شانه یکدیگر دارند، گفتگو کنان از پله ها بالا می رود. پژوهشگران با توجه به این پیکره ها، این مکان را تالار شورا یا محل گفتگوی شاه با بزرگان ماد و پارس دانسته اند. بر پلکان شرقی نیز پیکره هایی دیده می شود که طرف هایی در دست یا بره هایی بر شانه یا در بغل دارند. بعضی از باستان شناسان عقیده دارند که این افراد خدمتکارانی هستند که برای آماده کردن غذای شاه به کاخ می روند. از این اینجا را تالار پذیرایی شاه دانسته اند. 

کاخ تچر
درگاه جنوبی بنای سه دروازه به تچر ( کاخ داریوش) راه می یابد . تچر را بر سکویی بلند در شمال غربی آپادانا ساخته اند. ارتفاع این سکو حدود دو متر و نیم بالاتر از آپاداناست. نقش داریوش بر درگاه های ورودی کاخ و کتیبه های آن نشان می دهند که بنای تچر در زمان داریوش آغاز شده و به وسیله خشایار شاه به پایان رسیده است. تچر یک تالار مرکزی ۱۲ ستونی، ایوان و چند اتاق جانبی داشته است.

قاب بعضی از پنجره های این تالار را از سنگ یکپارچه مرمرین تراشیده اند. بلندی این پنجره ها دومتر و نیم، پهنای آنها دو متر و ۶۵ و عمق آنها یک متر و نیم است. بر هجده پنجره  طاقچه سنگی تچر نوشته شده است: اردستان ( استان) سنگی را داریوش شاه بنا کرده است. بر دو سوی درگاه های ورودی این کاخ، نقش برجسته هایی از داریوش، خدمتکاران و نگهبانان، به صورت قرینه دیده می شود . دیوارهای کاخ از خشت خام و کف بنا به رنگ قرمز بودا است.

بعضی از اتاق های جانبی نیز حمام بوده اند. در زمان اردشیر سوم پله دو طرفه ای با غرب کاخ افزوده شد. بر این پلکان پیکره افرادی را می بینیم که هدایایی به کاخ می آورند. ظاهرا این کاخ توجه پادشاهان و امیران ایرانی را پس از هخامنشی بیش از دیگر قسمت ها جلب کرده است. چنانکه بر دیواره های تچر دو کتیبه به زبان پهلوی ساسانی از زمان شاپور دوم ساسانی و دو کتیبه به زبان عربی و خط کوفی باقی است. نوشته های دیگری نیز از دوره سلجوقی؛ تیموری، صفوی و قاجار بر دیواره های تچر کنده شده اند.