کلیسای سنت مارک در ونیز

کلیسای سنت مارک در ونیز

کلیسای سنت مارک یا سن مارکو در ونیز یکی از بارزترین نمونه های معماری بیزانسی است که در کشور تاریخی ایتالیا قرار دارد. اینجا یکی از مهمترین گنجینه های جهان و  ایران است. کلیسای سنت مارک مشرف بر میدان سنت مارک و در کنار «قصر دوک»قرار دارد. این کلیسا را می توان یک کلیسای جامع به حساب آورد کلیسایی که در واقع زمانی نقش نیایشگاه قصر دوک را داشته است و این زمان به جلوس اسقف اعظم ونیز در شال 1807 برمی گردد. داستانی بر روی معرق کاری های بالای سمت چپ در ورودی کلیسا کار شده است. این داستان به زمانی برمی گردد که در سال 828 میلادی، شماری از بازرگانان ونیزی، آثاری باقیمانده از سنت مارک (یا مرقس که یکی از چهار نفری است که چهار کتاب اول انجیل عهد جدید را نوشتند)  را از اسکندریه ی مصر به غارت بردند. ترفند آنها برای حمل این آثار اینگونه بوده است که آنها را در گوشت خوک ها گذاشته اند تا بتوانند از میان نگهبانان مسلمان عبور کنند.

آثاری که از سنت مارکو باقی مانده بود را در اول موقتا در نیایشگاه قصر دوک نگهداری می کردند. اما بعدها در بین سالهای 829 و 832 یک کلیسای محکم تر را برای نگهداری و محافظت این آثار بنا کردند. در سال 976،این کلیسا در شورشی که به پا شد، مورد آتش سوزی قرار گرفت. و در سال 1070 توسط «دوک دومینیکو کنتارینی» مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. آنچه امروزه در اینجا می بینید در حوالی سال 1071 کامل شد. اگر به اینجا بروید در وسط محوطه ای قرار می گیرید که اطراف شما را بناهای تاریخی و قدیمی بسیار زیبایی احاطه کرده اند برای همین به هر سو که بروید جایی برای بازدید کردن وجود دارد.

درست است ساختمان اصلی کلیسا طی هزار سالی گذشته تغییرات کمی را به خود دیده است اما آذین بندی آن را به صورت مرتب عوض می کنند. مرمت و تعمیر این کلیسا بگونه ای بود که حتی مردم عادی نیز در فرآیند تعمیر و زیباسازی آن شرکت می کردند. این مشارکت ها از قرن چهاردهم میلادی به بعد بود. کشتی هایی وجود داشتند که از بناهای باستانی شرق، سرستون ها و یا گچکاری های برجسته وارد ونیز می کردند و همه ی اینها در کلیسا بکار می رفت.

کلیسای سنت مارک، نمای آجری بسیار زیبایی داشته که به مرور با سنگ های مرمر مختلف و مجمسه های حکاکی پوشیده شده اند. سنگ هایی که قدمت زیادی داشتند و بعضا از خود کلیسا نیز فدیمی تر بودند. نمای جدیدی به کل کلیسا داده شد، گنبدهای آن را با گنبدهای چوبی جدیدی عوض کردند که هم زیبایی زیادی داشتند و هم از کیفیت بالاتری برخودار بودند. با این کار نما و ساختار این کلیسا با معماری گوتیک قصر دوک که مجددا طراحی شده بود همخوانی داشت. همانطور که پیش تر گفتیم، این کلیسا بخش زیادی از تاریخ خود را نقش نیایشگاه قصر دوک را داشته اما در سال 1807 بود که به کلیسای جامع ونیز تبدیل شد.

اگر چنانچه به ظاهر این کلیسا نگاهی عمیق بیندازید متوجه مشابهت هایی میان این کلیسا و کلیسای (HolyApostles) امپراطور کنستانتین بزرگ بزرگ و مسجد ایاصوفیه در استانبول ترکیه خواهید شد. گویی در ساخت این کلیسا از این دو الگوبرداری کرده اند. این بنا از لحاظ نقشه و پلان بدین گونه است که پلان آن به شکل صلیبی یونانی است و در قسمت تلاقی دو محور آن یک گنبد و بر روی هر کدام از چهار بازویی که در صلیب وجود دارد یک گنبد دیگر نیز قرار گرفته است اگر با پلان کلیساها آشنایی داشته باشید تقریبا فرمت مشترکی را میان تمام آنها داریم.

در کلیسای سنت مارک در هر کدام از بازوها یک راهروی مرکزی و دو راهروی فرعی داریم. در قسمت انتهایی غربی کلیسا نیز هشتی ای وجود دارد. نمای غربی ساختمان آمیزه ای از هنر و معماری بیزانسی، رومانسک و گوتیک است. دو ردیف پنج تایی قوس فرورفته و برآمده در این جا وجود دارد، قوس هایی که توسط چند ستون با سرستون های حکاکی شده در قرون دوازدهم و سیزدهم میلادی فیک و نگهداری شده اند. از جمله آثاری از معماری گوتیک که در این کلیسا می توان دید برجستگی های قبه مانند کوچک و ظریف و سایر تزیینات موجود در قسمت بالای نما می باشد که این بخش ها در قرون چهارده و پانزده به نمای کلیسا اضافه شدند.

کافیست به نمای این ساختمان نگاه کنید تا غرق در جزییات الحاق شده و ترکیب شده ی آن شوید. جزییاتی که در عهد عتبق و قرون وسطی با هم ترکیب شده اند. از جمله بخش های بسیار مهم این کلیسا، معرق کاری های بالای ساختمان است (1270-1260) که در بالای شمالی ترین در نمای غربی وجود دارد. این معرق کاری، شامل قدیمی ترین طرح شناخته شده از کلیسای سنت مارک است و موضوع آن نیز «انتقال کالبد سنت مارکو» می باشد.

از بخش جنوبی ساختمان غافل نشوید. دو ستون آزاد در اینجا قرر دارند که به طرز بسیار زیبایی به سبک بیزانسی حکاکی شده اند. این ستون ها موجب تحسین و تمجید تمام بازدیدکنندگان شده است. گفته شده است که این ستون ها به قرون پنجم و ششم کشور سوریه برمی گردند. علاوه بر این در گوشه ی بیرونی خزانه، مجسمه های مصری را می بینید که در از سنگ های آذرین بوجود آمده اند. نام این سنگ ها  (Tetrarch) می باشد. این مجسمه های مصری به قرن چهارم میلادی برمی گردند و حاوی شمایل چهره های سلطنتی هستند. بعضی بر این باور هستند که این مجسمه ها متعلق به «دیوکلتیان» و سه امپراطور دیگر است که روم را با آنها تقسیم کرده است.

از مشخصه های رایج معماری کلیساهای بیزانسی که در این کلیسا نیز وجود دارد، هشتی ورودی است که پایانه ی غربی کلیسای جامع را دربرمی گیرد. پیاده‌روی از موزاییک های مرمرین در اینجا وجود دارد که از قرن های یازده و دوازده میلادی برجای مانده اند. موزاییک های طلا اندودی در سقف کار شده اند که چون ارتفاع سقف پایین می باشد به وضوح قابل مشاهده هستند.

وارد کلیسا که شدید بلافاصله سقف آن نظر شما را جلب خواهد کرد. موزاییک های طلا تقریبا تمام سطح هشت هزار متر مربعی این کلیسا را در برگرفته اند. موزاییک هایی که قدمت آنها به قرن دوازدهم میلادی برمی گردد. علاوه بر این آثار هنری دیگری مانند «داستان مریم مقدس»، شهادت «سنت پیتر» و «سنت کلمنت» و رویدادهای زندگی «یوحنا» و «سنت ایزادور» نیز به منظور تکریم معبد بزرگ قدیسان توسط ونیزی ها در این کلیسا قرار دارند. مهم تر این موارد باید به چرخه های منقوش به «افسانه ی سنت مارکو» اشاره کرد که پس زمینه ی طلایی آن نظر همه را به خود جلب خواهد کرد. این نشان، سمبلی از اولوهیت و نور خداوندی است.

همچنین می توانید از مجسمه ی معروف «اسب های سنت مارک» نیز دیدن کنید. این مجسمه تاریخ طولانی و پرماجرایی را سپری کرده است. قدمت آن به دوران یونان و رومی برمی گردد و در اصل بعنوان بخشی از ارابه ی چهار اسب پیروزی شناخته می شود. در طی جنگ های صلیبی این مجسمه ها از قسطنطنیه به تاراج رفتند و بعدها در سال 1204 توسط «دوک انریکو رونالدو» به ونیز منتقل شدند. در ابتدا البته این مجسمه ها در آرسنال قرار داشتند ولی بعد از زمان تقریبی پنجاه سال سر از محوطه ی بیرونی کلیسای سنت مارکو درآوردند.