نقد و معرفی مجموعه فیلمهای کوتاه در طرح اکران پاییزی

نقد و معرفی مجموعه فیلمهای کوتاه در طرح اکران پاییزی (1)

امسال از شروع فروردین ماه، جریانی در سینماهای هنر و تجربه به راه افتاد که فیلمهای کوتاه شاخص تولید شده در سینمای کوتاه کشور را بصورت عمومی اکران میکنند. از فواید این طرح بی شمار فایده میتوان برشمرد اما مهمترین آنها از این قرار است: فروش بلیط و کمک به بازگشت سرمایه به جیب تهیه کنندگان و تولیذکنندگان فیلم کوتاه، ارتباط برقرار کردن مخاطبان عام سینما با جریان تولید فیلم کوتاه، بیشتر دیده شدن فیلمهای کوتاه توسط مخاطبان و افزایش انگیزه تولید کنندگان فیلم کوتاه برای ساخت فیلم و غیره.
شاید در اولین دوره این جریان که فیلمهایی همچون: وقت ناهار، حیوان و سه فیلم کوتاه دیگر اکران شدند، ما شاهد بعضی ناهماهنگی ها بودیم و در بعضی از استان ها هم مشکاتی باعث شد تا خود فیلمسازان نتوانستند در اکران فیلمها حاضر شده و با مخاطبان خود به گفتگو بپردازند اما در دوره پاییز، میبینیم که این اکران ها رنگ و بوی حرفه ای تری به خود گرفته اند و فیلمهای شاخص تری نیز انتخاب شده اند.
شاید در دوره قبلی، فیلمها فیلمهایی بودند که اکثر مخاطبان فیلم کوتاه آنها را دیده بودند، یا در جشنواره کن دیده شده بودند و شهرتشان باعث جذب مخاطب شده بود و یا اینکه در جشنواره فیلم کوتاه تهران، درخشیده بودند و دیگر همه مخاطبان سینما حوصله دوباره دیدن این آثار را نداشتند.

در دوره پاییزی اکران فیلم کوتاه ما شاهد اکران شش فیلم کوتاه در یک سانس هستیم. شش فیلم عبارتند از: سکوت(اثر فرنوش صمدی و علی عسگری)، هشتگ ساعت چهار، آسمان ابری است، مارلون،سایه فیل و یک فیلم دیگر که بیشتر تلاش داشته که با نمادپردازی و استعاره در سینما با مخاطبش سخن بگوید. در ادامه به بررسی این فیلمها خواهیم پرداخت.
فیلم سکوت: این فیلم که در ایتالیا ساخته شده و به موضوع مشکلات دو دختر و مادر کرد زبان که به ایتالیا مهاجرت کرده اند میپردازد. علی عسگری و فرنوش صمدی در تجربه های قبلی شان نیز ثابت کرده بودند که حرفهای زیادی برای گفتن دارند و با شناخت درستی هم که از سینما و ابزار بیانی این هنر در ذهن خود دارند، انتظار میبرفت که فیلم درخشانی را شاهد باشیم. این فیلم برای بخش فیلم کوتاه اسکار هم انتخاب شد و در جشنواره کن فرانسه نیز جایزه مهمی را به خود اختصاص داد.
ما با فیلمی طرف هستیم که بیشتر لحظاتش در سکوت میگذرد. دختر حدودا دوازده ساله ای مادر خود را به دکتر برده چون مادر درد بدی را در قفسه سینه خود احساس میکند. دکتر از طریق دختر که به انگلیسی مسلط است با مادر صحبت میکند و میگوید که او سرطان سینه گرفته است. دختر اما دلش نمی آید که این قضیه دردناک را به مادرش بگوید و تصمیم میگیرد که گفتن این حقیقت را به تعویق بیندازد. هنگامیکه دختر به دستشویی میرود تا آنجا کمی فکر کند مادر یک زن کرد را اتفاقی در بیمارستان پیدا کرده و از قضیه باخبر میشود. در نمای پایانی ما شاهد صحنه باشکوهی هستیم.

دختر با ظاهری مسئولیت پذیر و نگران مشغول فکر است و مادرش نیز به او طوری نزدیک میشود که گویی میخواهد به دختر خود دلداری بدهد. فیلم با در آغوش کشیدن مادر و دختر توسط یکدیگر به پایان میرسد و مخاطب را راضی از فیلم نگاه میدارد. نکته مهم در باره فیلم سکوت ساخته فرنوش صمدی و علی عسگری، فیلمنامه درست و چفت و بست دارد و البته انتخاب فرمی است که از قضا برای بیان کردن چنین محتوایی و روایت کردن چنین داستانی بسیار مناسب به نظر میرسد. در اکثر لحظات دوربین روی دست و لرزان است و چهره دختر معصوم را به تنهایی به تصویر میکشد. روایت کردن این درد و غم در چهره دختر و مادر عمل بزرگی از طرف این کارگردانان بوده و به راحتی امکان پذیر نیست.
شاید تنها ایرادی که بعضی مخاطبان به این فیلم میگرفتند این بود که چگونه است که در کشور ایتالیا، همان لحظه ای که دختر به دستشویی رفته و مشغول تصمیم گیری راجع مادرش است، مادر ناگهان یک زن کرد دیگر را پیدا میکند و از او کمک میگیرد تا با دکترش صحبت کند. البته باید توجه کرد که در ابتدای فیلم دکتر با تماس با همکارش از وی میخواهد تا یک دانشجو که به زبان کوردی مسلط است را برای کمک بهش بفرستد و از همین قضیه با خبر میشویم که اینجا بیمارستانی است که مهاجرین کرد رفت و آمد زیادی دارند و نمیتوان این قضیه را ایرادی برای فیلم تلقی کرد.

فیلم سکوت از یک نظر دیگر هم فیلم کوتاه مهمی تلقی میشود و آن هم در تولید مشترک بودن این اثر است. به هر حال ساخت فیلمهای تولید مشترک جدای از این که جریان سرمایه را برای تولید فیلم کوتاه تقویت میکند، باعث شناخت فرهنگی هر دو طرف از همدیگر میشود و اتفاق بسیار مثبتی است. ضمنا علی عسگری و فرنوش صمدی هم توانسته اند تصویر قابل قبولی از چهره پناهندگان یا مهاجرین ارائه دهند و مخاطب این تصویر را پس نمیزند. آنها دچار کلیشه نشده اند و حرف خودشان را در این فیلم به مخاطب میزنند. این اتفاق نادری در سینمای کوتاه است به همین دلیل میتوان این فیلم را فیلم مهمی قلمداد کرد.

فیلم کوتاه مارلون: این فیلم که به نوعی پروژه تحصیلی درناز حاجی ها در مدرسه فیلم لندن هم بوده است، فیلم کوتاه شاخصی محسوب میشود که از سال گذشته که در جشنواره فیلم کوتاه تهران هم اکران شد، سر و صدای زیادی را به پا کرد و به همین دلیل میتوان با خیال راحت تماشای این فیلم را به دیگران هم توصیه کرد. فیلم به ارائه تصویر همدلانه ای از پسری میپردازد که به اصرار مادر خود میخواهد تست بازیگری بدهد. او هیچ علاقه ای به این کار هم ندارد و حتی تلاش میکند در صحنه ای که میخواهد تست بازیگری بدهد با دروغ گفتن و از زیر کار در رفتن، خودش را از این معرکه نجات دهد. مادر او خیلی متبدانه و خود خواهانه اصرار دارد که یک بار دیگر یک شانس برای او بگیرد تا مجددا برای تست دادن بروند و او هم مثل قبل مجبور است حرف مادرش را قبول کند. ما فقط موقعی پسر را شاد و خوشحال میبینیم که با مادر و دختر دیگری کمی صحبت میکند و حتی حاضر میشود برای عکس گرفتن، عینک خودش را هم در بیاورد، کاری که حاضر نشده بود مقابل کارگردان فیلم انجام دهد.