کتیبه های گنجنامه همدان

کتیبه های گنجنامه همدان

کتیبه های گنجنامه همدان، از جمله آثار تاریخی به جای مانده می باشد. در ایران عزیزمان انواع جاذبه های گردشگری در اعصار مختلف وجود دارد. از دوران باستان و تمدن ایلام و دوران باشکوه هخامنشیان و صفویان و حتی دوره ی معاصر و پست مدرن آثار باشکوهی به جا مانده است. در میان جاذبه های تاریخی بسیار باشکوه، کتیبه هایی ارزشمند در شهر همدان و در کنار آبشار گنج نامه می باشد.

کتیبه های گنجنامه دو کتیبه ی باشکوه و بسیار ارزشمند از دوران حکمرانی هخامنشیان می باشد و قریب به 2500 سال قدمت دارند. این گواه این است که این دو کتیبه تاریخ طولانی و ارزشمندی را در خود حمل می کنند. علاوه بر این این دو کتیبه در مسیر توریستی گنجنامه قرار دارند و همچنینی در جوار آبشار گنجنامه می باشد که در نوع خود یکی از جاذبه های دیدنی شهر همدان می باشد. در دامنه ی کوه الوند علاوه بر بازدید از این دو جاذبه ی گردشگری می توانید همراه با خانواده و دوستان خود به پیک نیک و مسافرت و طبیعت گردی بپردازید. قول می دهیم از سفر به این منطقه هیچ گاه پشیمان نخواهید شد. با رفتن به اینجا می توانید خاطرات زیادی را برای همیشه برای خود رقم بزنید.

شاید برای شما نیز جای تعجب باشد که این کتیبه ها چرا در این جا قرار دارند؟ چه ربطی به این محدوده دارند. در جواب باید گفت که این منطقه در زمان هخامنشیان یکی از راههای باستانی اصلی بود که هگمتانه که در واقع پایتخت تابستانی هخامنشیان بود را به بابل در مرکز میانرودان وصل می کرد. از آنجا که این راه به بابل ختم می شد آن را راهی مقدس می پنداشتند. این راه در آن زمان از پرترددترین و با امنیت ترین راهها به حساب می آمد.

بنابراین داریوش اول در حدود 500 سال قبل از میلاد و بعد از تمام شدن کار سنگ نوشته های بیستون کرمانشاه، دستور داد که کتیبه ی گنجنامه را نصب کنند. بعد از داریوش، فرزند او خشایارشاه نیز دستور ساخت کتیبه ی دوم را داد که دقیق در کنار کتیبه ی اول قرار دارد. آنها این دو کتیبه را بر جای گذاشتند که در واقع شکوه خود را به مسافران و تاجرانی که از آن راه می گذشتند نشان بدهند، از طرفی نیز آن را در ستایش اهورامزدا و جلال نیاکانشان نوشته بودند. اگر این کتیبه ها را از نزدیک دیده باشید متوجه خواهید شد در کنار آنها سوراخ هایی بر روی صخره وجود دارد. این نشان از وجود حفاظ هایی برای این دو کتیبه بوده است که از بلا و آسیب های طبیعی در امان باشند. بعدها در سال 1373 ترجمه های فارسی و انگلیسی این دو سنگ نوشته بر روی تخته سنگ در ضلع دیگر این مجموعه کنده کاری شدند. این کتیبه ها در سال 1310 به شماره ی 92 در فهرست آثار ملی ثبت شدند.

در مورد جهت گیری این صخره ها می توان گفت که جهت گیری آنها دقیقا به سوی شرق می باشد یعنی اینکه رو به سوی شرق دارند. این سنگ نوشته ها دو فرو رفتگی مربع شکل در صخره هستند و طول آنها 2.9 متر، 1.9 متر عرض و 30 سانتی متر می باشد.از میان این دو، لوح سمت چپ به نام داریوش کبیر می باشد و مقداری بالاتر قرار دارد و دیگری که در سمت راست و در پایین تر قرار دارد به نام خشایارشاه می باشد. نوشته های روی این سنگ نوشته ها بدین گونه است که هر کدام به سه زبان پارسی، بابلی نو و عیلامی در سه ستون بیست سطی با خط میخی روی صخره حکاکی شده اند. متن سمت چپ در اینها، پارسی و پهنای آن 115 سانتی متر می باشد. متن قرار گرفته در وسط بابلی نو و متن سمت راست به زبان عیلامی می باشد که پهنای این دو زبان نسبت به پارسی کمتر می باشد.

افراد تاریخ دان و باستان شماس زیادی از این کتیبه های ارزشمند بازدید کرده اند. در میان آنها اوژن فلاندن و پاسکول کوست در سال 1220 شمسی از اینجا بازدید کردند و از این جا عکس بردای کردند و آن را مورد تحقیق خود قرار دادند. بعدها، سرهنری راولینسون که اهل بریتانیا می باشد به کمک همین کتیبه ها، اسرار بسیاری از خط میخی را کشف کرد. می توان گفت که مهمترین دستاورد تحقیق بر روی این کتیبه ها این بود که نتایج حاصل از تحقیقات، به خواندن و ترجمه ی سنگ نوشته بیستون کرمانشاه کمک های شایانی کرد.

کلمه ای که بسیار زیاد در متن های پارسی دیده می شود کلمه ی baga می باشد. در ترجمه ی این دو کتیبه می توان گفت که نوشته ی سنگ نوشته ی لوح سمت چپ که لوح داریوش کبیر می باشد بدین معنا می باشد:«خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید؛ که شادی را برای انسان آفرید، شاهی از بسیاری، فرمانروائی از بسیاری، من داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین هایی که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی» و معنی لوح سمت راست که لوح خشایازشاه می باشد بدین معنی است: « خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید؛ که شادی را برای انسان آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی شمار، من خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دوردست پهناور، پسر داریوش هخامنشی.»

همانطور که دیدید این دو متن کاملا شبیه به هم می باشد فقط در قسمت اسامی تفاوت هایی وجود دارد. این سنگ نوشته ها در فاصله ی 5 کیلومتری جنوب غربی همدان قرار دارد. این کتیبه های تاریخی، در دل صخره کوه های الوند در میان دره های عباس آباد قرار گرفته است. در مسیر جاده ی عباس آباد به میدان قائم، ابتدای جاده ی گنجنامه می باشد. در این مسیر باغ ها و منظره ها و سفره خانه ها و رستوران های باشکوه و بسیار زیبایی قرار دارد. از مناظر بدیع کوهستانی و صحنه های چشم نواز لذت خواهید برد. در پایان باید گفت که بازدید از این کتیبه های تاریخی، هزینه ای برای شما در پی نخواهد داشت. بازدید و دیدن این کتیبه ها از نزدیک تجربه ای بسیار ارزشمند خواهد بود که هیچ گاه از انجام آن پشیمان نخواهید شد.