معماری کانال های تالار گنجینه تخت جمشید

معماری کانال های تالار گنجینه تخت جمشید

آقای هینز در پیمایش بررسی سازوکار آبروها و کانال های آب چنین دریافت که اگر سرازیری اصلی بوده، چندان شایان نگرش نبوده است. افزون بر این بخشی از کانال ها در پیدا فرو نشسته است، زیرا در حال حاضر کف آب رو از باختر راهرو ۶۹ تا اتاق ۷۰ به اندازه 5 / 14 سانتی متر به سوی بالا، فراز پیدا کرده است در صورتی که پیش از آن، آب رو مزبور در سوی ناهمگون سرازیری داشته است. آب رو مرکزی حیاط /۲۹ به جای این که به سوی خاور در سوی بیرون کانال سرازیر باشد در مرز /۱۰ سانتی متر از باختر به خاور رو به بالا می رود به دشواری می توان باور داشت که بخشی از آب رو حياط در بخش باختری که پس از آن ویران شده به سوی سوراخ های آبی که بیرون رو آنها بر ما روشن نیست، نگرش داشته باشد و بخش دیگر به سوی کانال زیر اتاق ۸۲ رفته باشد.

کانال آب رو را که از زیر اتاق ۱۲ و ایوان ۱۸ و حیاط ۱۷ می گذشته است، نشان می دهد همه این آب رو از آجر ساخته شده است. ولی تنها بخش زیر آستانه خاوری ایوان ۱۸ به جای مانده است. دیوارهای آجری شش رگه ای بر روی کف آجری دو رگه قرار داده بوده اند و بدین روش آب روی به پهنای یک آجر، سازمان می یافته است. یک ورقه نیز به تناوری سه سانتی متر کف آبرو را می پوشانده است. آجر دیواره و کف می باشد. آسمانه آب رو و زیر آستانه خاوری ایوان /۱۸ را از آجرهای بزرگ تر ساخته و در میان آن آجر برساخته (معمولی) قرار داده اند. در دیگر آب رو تا جای که کندوکاو و کاوش شده تنها آجرهای کف آن به جای مانده است.

اگر چه سوراخی که به این کانال پایان می یابد، پیدا نشده است باید چنین فرض کرد که این آب رو را برای حیاط ۱۷ ساخته بوده اند، زیرا این حیاط هم مانند حیاط ۲۹ که کانال هایی دراز دارد، در رهگذر سیلاب باران بوده است و همان گونه که از سنگ ناودان قرار گرفته در گوشه شمال خاوری آن بر می آید، آب باران آسمانه هم به حیاط ۱۷ می ریخته است و حیاط ۱۷ شاید در آغاز به سوی خاور و رو به خیابان پادگان می رسیده، ولی اکنون کف آن نزدیک به پنج سانتی متر در سوی ناهمگون سرازیر است، یعنی از پایانه بخش کندوکاوی شده سوی خاوری زیر اتاق ۱۲ به سوی آجرهای پایانه بخش باختری همان کانال که در حیاط ۱۷ پیدا شده است سرازیری دارد. کانال مورد یاد شده در هر دو سوی بخشی که خاک برداری شده است، ادامه می یابد. یک جوی رو باز به جدایی 6 / 2 متری شمال دیوار شمالی بنای پویه دوم گنجینه و موازی با دیوار مزبور که پس از آن دیوار جنوبی تالار ۳۸ گردید، پدیدار بود. این کانال شاید در درازنای جبهه بیرونی نخستین دیستک پویه دوم گنجینه کشیده شده و مورد سودجویی حیاط باز آن بخش بوده است و حیاط مزبور پس از جای تالار ۳۸ اتاق های فرعی آن و بخش شمالی حرمسرای خشایارشا شیراز گردیده باشد.

بخش هایی از یک آب رو بین اتاق ۴۰ که در سوی خاور قرار دارد در شمال خاوری بنای حرمسرا پیدا شده است. دیواره این آب رو در بخش های بالا گشاده تر از پایین آن است و آن را از تخته سنگ های ناهموار بر روی کف سنگ و خاک ساخته اند. پهنای کانال در بخش پایین /۴۵ سانتی متر و در بخش بالا /۶۵ سانتی متر است. ژرفای آن در کرانه های گوناگون ناهمگون است و بین /۵۵ تا ۶۵ سانتی متر می باشد. پس از آن، این کانال پر شده و روی آن کف تالار برپا گردیده و ساخته شده است.