قم

مسجد جامع قم

شهرستان قم، پس از مشهد، به عنوان دومین مقصد گردشگری مذهبی کشور ایران شناخته می شود که هر ساله زائران زیادی را برای زیارت به سوی خود می کشد. مهم ترین جاذبه ی گردشگری این شهرستان مذهبی، حرم حضرت معصومه (س) است که در مرکز شهر قم واقع شده است. مسجد مقدس جمکران نیز از دیگر جاذبه های مذهبی این شهرستان کوچک محسوب می شود.

شهر قم،شهری مذهبی است که در نزدیکی تهران واقع شده است و به نوعی شاهراه ارتباطی کشور نیز محسوب می شود. این شهر یکی از شهرهای کهن ایران است که جاذبه ها و اماکن تاریخی بسیاری دارد. از مسجدها و مدرسه های تاریخی تا بازارهای قدیمی، همگی در این شهر قرار گرفته اند. مسجد جامع قم نیز یکی دیگر از این اماکن تاریخی است. مسجد جامع قم یا مسجد جامع عتیق از جمله قدیمی ترین مساجد شهر قم محسوب می شود که در حدود شش هزار متر مربع وسعت دارد. این مسجد تقریبا در مرکز شهر قم و در خیابان آذر که یکی از خیابان های قدیمی شهر قم است، واقع شده است. مسجد جامع در نزدیکی دروازه ی ری و در محله ای معروف به محله ی مسجد جامع قرار گرفته است.

به گفته ی باستان شناسان و بر طبق برخی از اسناد تاریخی به جای مانده از دوران های مختلف، قدمت مسجد جامع قم به دوره ی سلجوقیان می رسد. هر چند این مسجد در دوره های حکومتی مختلف بارها تجدید بنا شده و یا گسترده شده است، تا این که هم اکنون به شکل امروزی خود درآمده است و به عنوان مسجد جامع شهر قم شناخته می شود.

این مسجد از دو ورودی تشکیل شده است که یکی از آن ها ورودی اصلی مسجد است و در بخش غربی ساختمان مسجد قرار دارد. ورودی دوم نیز در قسمت شبستان های متصل به شمال عمارت و در کوچه ای فرعی قرار گرفته است. این مسجد از بخش های متعددی من جمله سردر ورودی، صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستان های مختلف تشکیل شده است که همگی آن ها از معماری زیبا و تزئینات چشم نوازی برخوردار هستند. گفته می شود که باشکوه ترین بخش این مسجد جامع قدیمی و کهن، ایوان آن است که دهانه ای به ارتفاع 18 متر، عرض 7 متر و طول 14 متر دارد. این ایوان از معماری بسیار زیبا و کم نظیری برخوردار است که نشان دهنده ی هنر معمار چیره دست آن بوده است. بازدید از این مسجد و معماری زیبای آن نه تنها برای علاقمندان به تاریخ و معماری جذاب است، بلکه برای مردم عادی نیز جذابیت های خاص خود را دارد. بنابراین اگر شما نیز به شهر قم سفر کردید، بخشی از سفر خود را به بازدید از این مسجد و دیگر بناها و اماکن تاریخی این شهر کهن اختصاص دهید.

شاید برای شما جالب باشد که بدانید در ساخت این بنای تاریخی هیچ گونه آهنی به کار نرفته است، اما در طول سالیان دراز کم ترین آسیب را دیده است و همچنان نیز پابرجا است. امروزه برای نگهداری از این عمارت تاریخی و ارزشمند که به دوره ی تاریخی سلجوقیان نسبت داده شده است، تلاش های زیادی انجام می گیرد. چرا که در هر کشوری آثار تاریخی به جای مانده از دوران های مختلف، نشان دهنده ی تمدن، فرهنگ و هنر مردم آن کشور است. حفظ این آثار تاریخی و کهن در شهرهای مختف ایران، علاوه بر این که نشان دهنده ی تمدن ایرانیان است، می تواند باعث رونق گردشگری در ایران نیز باشد و در صورت تبلیغات مناسب، گردشگران را به سوی این شهرها و این اماکن تاریخی جذب کند. همان طور که می دانید در صورت جذب گردشگران به یک شهر، آن شهر می تواند رونق اقتصادی خوبی را نیز تجربه کند.

مدرسه ی فیضیه ی قم

یکی از کوچک ترین استان های ایران، استان قم است که به عنوان شاهراه ارتباطی نیز محسوب می شود. یعنی مسافران و گردشگران داخلی معمولا برای رسیدن به هر مقصدی باید از قم عبور کنند. از طرفی قم، به عنوان دومین مقصد گردشگری مذهبی ایران نیز به شمار می رود. همین موضوعات باعث شده است که سالانه مسافران زیادی به قم سفر کنند.

قم شهری کویری است که در نزدیکی تهران واقع شده است و آب و هوایی گرم و خشک دارد. در این شهر حرم حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران واقع شده است. این دو مکان مقدس سالانه زائران زیادی را به سوی خود کشیده و باعث رونق گردشگری مذهبی در شهر قم و شهرت این شهر شده اند. علاوه بر این ها قم شهری کهن و تاریخی محسوب می شود که آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده است. یکی از این بناهای تاریخی مدرسه ی فیضیه ی قم است.

مدرسه ی فیضیه ی شهر قم در شمال صحن عتیق حرم حضرت فاطمه معصومه (س) بنا شده است. در سردر ایوان جنوبی این مدرسه کتیبه ای قرار دارد که بر طبق آن قدمت این مدرسه به دوره ی حکومت صفویان می رسد. در واقع مدرسه ی فیضه ی قم به دستور شاه طهماسب صفوی ساخته شده است.

البته منابع و اسناد تاریخی ای نیز وجود دارد که بر طبق آن ها مدرسه ی فیضیه در قرن ششم هجری ساخته شده است و از همان قرن تا قرن یازدهم هجری با نام مدرسه ی آستانه شناخته می شده است. اما در دوره ی صفوی بنای مدرسه بازسازی شده و نام آن نیز از آستانه به فیضیه تغییر پیدا کرده است. پس از آن نیز در سال 1371 هجری قمری فتخعلی شاه قاجار، ساختمان کنونی مدرسه را ساخته است. از آن زمان تا کنون نیز این مدرسه به نام فیضیه شناخته می شود.

در مدرسه ی فیضیه ی قم یکی از مهم ترین رخدادهای سیاسی ایران اتفاق افتاده است و آن سخنرانی امام خمینی (ره) در خرداد سال 1342 شمسی است. اگر به تاریخ معاصر مسلط باشید می دانید که امام خمینی (ره) را پس از این سخنرانی سیاسی، دستگیر کرده و به زندانی در تهران منتقل کردند. همین موضوع نیز باعث شکل گیری قیام 15 خرداد مردم قم شد.

در طول سالیان مختلف، مدرسه ی فیضیه ی قم محلی برای اجتماع طلاب و روحانیون قم و مراجع بزرگ بوده است. در این مدرسه همواره کلاس درس و بحث این روحانیون و طلاب نیز برگزار می شده است. هم اکنون نیز مدرسه ی فیضیه محلی برای اجتماع طلاب حوزه و برگزاری کلاس های درس آن ها است. در واقع می توان گفت که این مدرسه کانون مرکزی حوزه ی علمیه ی قم است که در آن طلاب و علمای برجسته ی جهان اسلام فعالیت می کنند. اهمیت مدرسه ی فیضیه، علاوه بر قدمت زیاد و معماری خاص آن و همجواری با مسجد اعظم قم، به برگزاری همین کلاس ها و جلسات و اجتماعات است.

شاید برای شما جالب باشد که بدانید این مدرسه از چهار ایوان دو طبقه تشکیل شده است و در هر دو طبقه چهل حجره دارد. کاشی کاری ها و تزئینات سر درد و ایوان های این مدرسه نیز از لحاظ معماری بسیار زیبا و منحصر به فرد است و بر اهمیت این بنای تاریخی افزوده است. تا حدی که مدرسه ی فیضیه به عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. بازدید از این مدرسه می تواند برای دوست داران تاریخ و علاقمندان به معماری اسلامی جالب باشد. بنابراین اگر به قم سفر کردید بازدید از این مدرسه را نیز در برنامه ی سفر خود بگنجانید.

باغ گنبد سبز قم

یکی از کوچک ترین استان های ایران، استان قم است که به عنوان شاهراه ارتباطی نیز محسوب می شود. یعنی مسافران و گردشگران داخلی معمولا برای رسیدن به هر مقصدی باید از قم عبور کنند. از طرفی قم، به عنوان دومین مقصد گردشگری مذهبی ایران نیز به شمار می رود. همین موضوعات باعث شده است که سالانه مسافران زیادی به قم سفر کنند.

قم شهری کویری است که در نزدیکی تهران واقع شده است و آب و هوایی گرم و خشک دارد. در این شهر حرم حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران واقع شده است. این دو مکان مقدس سالانه زائران زیادی را به سوی خود کشیده و باعث رونق گردشگری مذهبی در شهر قم و شهرت این شهر شده اند. علاوه بر این ها قم شهری کهن و تاریخی محسوب می شود که آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده است. یکی از این آثار تاریخی مقابر گنبد سبز است.

باغ گنبد سبز در شرق شهر قم و در خیابان انقلاب واقع شده است. این باغ در مجاورت گلزار شهدای قم است و به دروازه کاشان نیز مشهور است. در واقع باغ گنبد سبز شامل سه اثر تاریخی با سه گنبد می شود که قدمت آن ها به قرن هشتم هجری می رسد. این مجموعه هم اکنون به عناوین گوناگونی شهرت یافته اند که از جمله ی آن ها می توان به مقابر دروازه کاشان، برج آرامگاهی گنبد سبز و مقابر باغ گنبد سبز اشاره کرد. این مقابر در واقع محل دفن دو تن از حاکمان شهر قم از خاندان صفی است. در واقع با توجه به اسناد تاریخی و کتیبه های موجود مشخص شده است که دو گنبد از این سه گنبد، محل دفن خواجه اصیل الدین و خواجه علی صفی است. اما متاسفانه مشخص نیست که سومین گنبد متعلق به چه کسی است چرا که کتیبه ی آن از بین رفته است. اما به علت شباهت های گنبدها و زمان ساخت آن ها، حدس زده می شود که هر سه گنبد متعلق به خانواده ی صفی می باشد. بر طبق اسناد تاریخی خواجه علی صفی که یکی از این سه گنبد سبز، محل دفن اوست، جز اولین حاکمانی هستند که فرمانروایی قم را بر عهده داشته اند.

مهم ترین ویژگی این گنبدها، علاوه بر قدمت زیادشان، معماری خاص آن ها است که یکی از کم نظیرترین معماری های اسلامی است. در این بناها گچ بری های زیبایی به کار رفته است که بسیار تحسین برانگیز هستند و بر اهمیت بنا افزوده اند. زیبایی این گچ بری ها به قدری زیاد است که می تواند نظر هر بیننده ی عامی را نیز به خود جلب کند و این موضوع نشان دهنده ی هنر بی نظیر استادهای معماری، گچ بری و کاشی کاری اسلامی دارد.

ظاهر هر یک از این گنبدها نیز بسیار خاص بوده و به صورت مخروطی شکل هستند. هر یک از این گنبدهای سبز رنگ نیز بر روی بدنه ای استوانه ای شکل و دوازده وجهی قرار گرفته اند. جالب این که این عمارت از خارج به صورت 12 ضلعی منتظم و از داخل به صورت 8 ضلعی منتظم ساخته شده اند. متاسفانه به دلیل این که این گنبدها و بدنه ی آن ها تنها از آجر ساخته شده اند، در طول سالیان دراز بارها آسیب دیده و بخش هایی از آن ها از بین رفته اند. اما تعمیرات و بازسازی های زیادی نیز در آن ها صورت گرفته است و برای حفظ آن ها که بخشی از تمدن و فرهنگ شهر قم هستند، کوشش زیادی می شود.

هر یک از این سه گنبد، که به نام های گنبد شمالی، گنبد جنوبی و گنبد مرکزی نیز معروف شده اند، تفاوت های جزئی در ارتفاع بنا، تعداد اضلاع بدنه و گنبد خود دارند که آن ها را از هم متمایز ساخته است. به طور کلی مجموعه ی این مقبره ها و گنبدها به دلایل مختلف باستان شناسی، تاریخی و معماری از اهمیت ویژه ای در نزد کارشناسان باستان شناسی و معماری برخوردارند و بازدید از آن ها می تواند برای علاقمندان به این دو حوزه ی تخصصی بسیار جالب باشد. بنابراین اگر به شهر قم سفر کردید، حتما بازدید از مجموعه ی مقابر گنبد سبز را در برنامه ی سفر خود بگنجانید و از زیبایی این بناها و هنر بی نظیر سازندگان آن ها لذت ببرید.

مسجد اعظم قم

یکی از کوچک ترین استان های ایران، استان قم است که به عنوان شاهراه ارتباطی نیز محسوب می شود. یعنی مسافران و گردشگران داخلی معمولا برای رسیدن به هر مقصدی باید از قم عبور کنند. از طرفی قم، به عنوان دومین مقصد گردشگری مذهبی ایران نیز به شمار می رود. همین موضوعات باعث شده است که سالانه مسافران زیادی به قم سفر کنند.

قم شهری کویری است که در نزدیکی تهران واقع شده است و آب و هوایی گرم و خشک دارد. در این شهر حرم حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران واقع شده است. این دو مکان مقدس سالانه زائران زیادی را به سوی خود کشیده و باعث رونق گردشگری مذهبی در شهر قم و شهرت این شهر شده اند. علاوه بر این ها قم شهری کهن و تاریخی محسوب می شود که آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده است. یکی دیگر از این آثار تاریخی مسجد اعظم قم است.

در واقع می توان گفت که مسجد اعظم قم از جمله آثار تاریخی مهم این شهرر محسوب می شود که در سمت غربی حرم حضرت معصومه (س) قرار گرفته است. گفته می شود که پیشینه ی این مسجد به سال 1373 هجری قمری می رسد. در واقع مسجد اعظم قم در تاریخ یازدهم ذی القعده سال 1373 هجری قمری یا 21 تیر ماه سال 1333 شمسی به دستور آیت الله بروجردی ساخته شده است. استاد حسین بن محمد معمار که به استاد لرزاده نیز شهرت دارد، کار ساخت این مسجد را بر عهده داشته است. این مسجد به علت وسعت زیاد خود به عنوان مسجد اعظم نام گرفته است و از بزرگ ترین و قدیمی ترین بناهای تاریخی قم محسوب می شود.

یکی دیگر از دلایل اهمیت این مسجد، نزدیکی آن به بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) می باشد. در این مسجد کلاس های درس مراجع بزرگ برپا می شود و مردم نیز همه روزه در این مسجد نمازهای جماعت یومیه را برپا می کنند.

همان طور که گفته شد وسعت مسجد اعظم قم بسیار زیاد است. این مسجد دوازده هزار متر مربع است و گنبدی دارد که ارتفاع آن از سطح پشت بام پانزده متر است. قطر این گنبد سه متر مربع و ارتفاعش از کف شبستان سی و پنج متر مربع می باشد. در واقع این گنبد از بزرگ ترین گنبدهای مساجد شیعیان است و گلدسته هایی به ارتفاع بیست و پنج متر دارد.

در ضلع غربی این مسجد کتابخانه ای نیز قرار دارد که از مهم ترین کتابخانه های ایران به شمار می رود. این کتابخانه بیش از صد هزار کتاب چاپی و بیش از هفت هزار کتاب خطی دارد. در واقع بخشی از مهم ترین و معتبر ترین نسخه های خطی که جز میراث فرهنگی شیعیان محسوب می شود، در این کتابخانه نگهداری می شود. در این کتابخانه نوارهایی از کلاس درس مراجع بزرگ نیز وجود دارد که زمان آن ها به 45 هزار ساعت می رسد. در حال حاضر اداره ی این کتابخانه ی مهم و بزرگ بر عهده ی حوزه ی علمیه ی قم است.

هم اکنون مسجد اعظم قم دارای چهار شبستان است که مساحت شبستان زیر گنبد 400 متر مربع می باشد. در شمال مسجد نیز یک برج ساخته شده است که در بالای آن یک ساعت زنگی بزرگ قرار دارد. این برج، برج ساعت نامیده می شود و ساعت آن از چهار طرف مشخص است و راس هر ساعت نیز زنگ می زند.

همان طور که گفته شد معماری مسجد اعظم، یکی از بهترین معماری های قرن اخیر به شمار می رود و در آن از کاشی کاری ها و تزئینات زیبایی استفاده شده است. شاید برای شما جال باشد که بدانید در داخل این مسجد قالی هایی وجود دارد که مخصوص این مسجد بافته شده است و قالی کرمان است. همه ی این موارد بر اهمیت مسجد اعظم قم افزوده و آن را به یک بنای زیبا و کم نظیر تاریخی تبدیل کرده است. اگر شما نیز به شهر قم سفر کردید، پس از زیارت حرم حضرت معصومه (س) می توانید از این مسجد نیز بازدید کرده و از معماری زیبای آن بهره ببرید. مسلما دیدن چنین بنای باشکوهی برای علاقمندان به تاریخ و معماری جذاب خواهد بود. گفتنی است که در ضلع غربی این مسجد، آرامگاه آیت الله سید حسن بروجردی، موسس مسجد اعظم قم، وجود دارد که شما می توانید به زیارت این عالم بزرگ شیعه نیز بروید.