قم

حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم

قم یکی از کوچک ترین استان های ایران است که به عنوان یک شاهراه ارتباطی نیز محسوب می شود. همین موضوع باعث شده است که هر ساله مسافران زیادی از سرتاسر کشور به این استان سفر کنند. قم شهری کویری نیز هست که در نزدیکی تهران واقع شده است و از جمله قطب های گردشگری مذهبی نیز به شمار می رود. این موضوع به این دلیل است که حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم واقع شده است و بر شهرت این شهر افزوده است.

حضرت معصومه (س) دختر هفتمین امام شیعیان، امام کاظم (ع) و خواهر امام رضا (ع) می باشند. پس از این که مامون عباسی، امام رضا (ع) را به مرو فراخواند، حضرت معصومه (س) نیز برای دیدار ایشان راهی مرو شدند، اما در راه در نزدیکی قم بیمار شدند و پس از 17 روز سکونت در قم، همان جا وفات یافتند. حضرت معصومه (س) در زمان وفات خود تنها هجده سال سن داشتند و هنوز ازدواج نکرده بودند. پیکر ایشان در قم و در مکانی به نام باغ بابلان دفن شد و امروزه این مکان در مرکز شهر قم واقع شده است و بنای بسیار زیبایی نیز برایش ساخته شده است.

مرقد حضرت معصومه هم اکنون از طرف شمال به میدان آستانه، از شرق به خیابان آیت الله مرعشی نجفی، از جنوب به مسجد اعظم و خیابان موزه و از غرب نیز به مدرسه ی فیضیه منتهی می شود. گفته می شود که قدمت این بنا به سال 201 هجری قمری و قرن سوم هجری برمی گردد که در طی سالیان دراز با ساخت و سازهای متعددی که در آن انجام گرفته است، به شکل امروزی درآمده است. در طراحی و ساخت این بنای زیبا، از سال ها پیش تا کنون استادان بزرگی همت گماشته اند که از جمله ی آن ها می توان به محمد بن ابی طاهر کاشی قمی، بزرگ ترین استاد کاشی ساز سال 605 هجری اشاره کرد.

در این حرم بزرگ علاوه بر پیکر پاک حرضت معصومه (س)، تعدادی از امام زادگان از جمله زینب از نوادگان امام رضا (ع)، میمونه و ام محمد دختران امام جواد (ع) نیز دفن شده اند. پس از آن در هر دوره ای برخی از علمای بزرگ و مشهور قم نیز در این حرم و در نزدیکی مرقد حضرت معصومه (ع) دفن شدند که از جمله ی آن ها می توان به آیت الله حائری یزدی، آیت الله بروجردی، آیت الله خوانساری، آیت الله گلپایگانی، علامه سید محمد حسین طباطبایی، شهید مطهری، آیت الله بهجت، شیخ فضل الله نوری و ... اشاره کرد. در این حرم مشاهیر بزرگی چون پروین اعتصامی، قوام السلطنه، مشیر السلطنه، علی اصغر اتابک و خواجه نوری نیز به خاک سپرده شده اند. برخی از پادشاهان ایران نیز در حرم حضرت معصومه (س) دفن شده اند که از جمله ی آن ها می توان به شاه صفی اول، شاه عباس دوم، شاه سلطان حسین، فتحعلی شاه قاجار و محمد شاه قاجار اشاره کرد.

همان طور که مشخص است حرم حضرت معصومه (س) در قم محل دفن بسیاری از بزرگان، علما، پادشاهان و مشاهیر مختلف از دوره های مختلف است. بنابراین اگر به قم سفر کردید، علاوه بر زیارت حرم بانوی بزرگوار حضرت معصومه (س) می توانید از آرامگاه این بزرگان و مشاهیر نیز دیدن کنید. به طور کلی شهر قم دومین شهر گردشگری مذهبی در ایران محسوب می شود و سالانه زائران زیادی برای زیارت حضرت معصومه (س) به آن سفر می کنند. معماری خاص و زیبای این حرم و آثار تاریخی دیگر موجود در قم می تواند برای گردشگران داخلی و خارجی و علاقمندان به تاریخ جذاب و دیدنی باشد.

موزه ی حرم حضرت معصومه یا موزه ی آستانه مقدسه نیز یکی دیگر از دیدنی های این مکان است که در نزدیکی حرم واقع شده است و از قدیمی ترین موزه های قم محسوب می شود. در این موزه قرآن های خطی، کاشی های مختلف از دوره های مختلف اسلامی، انواع سفالینه ها و ظروف شیشه ای، آثار منبت کاری، حجاری، نقاشی، فلز کاری، تابلوهای خط و تذهیب، ظروف چینی، قالی های دست باف و درهای خاتم کاری نگهداری می شود. در این موزه بخش صدف ها و موجودات دریایی نیز وجود دارد که بسیار جالب است. همچنین سفالینه هایی در این موزه وجود دارد که متعلق به هزاره های اول و دوم قبل از میلاد مسیح است و قدیمی ترین آثار موزه است.

مکان های تاریخی و گردشگری قم

قم به عنوان دومین شهر زیارتی در ایران شناخته می شود. استان قم یکی از استان های مرکزی و خشک ایران محسوب می شود، شاید با شنیدن نام قم حواس ها به سمت بارگاه مقدس حضرت معصومه (س) پرت شود، اما این استان علاوه بر حرم حضرت معصومه مکان های گردشگری دیگری نیز دارد. در زیر به اختصار با برخی از جاذبه های گردشگری استان قم آشنا می شویم.

حرم مطهر حضرت معصومه

نمی شود از استان قم سخن گفت و  بارگاه ملکوتی حضرت معصومه را نادیده گرفت، خاصه در سرزمینی که گردشگری مذهبی یکی از پرطرفدارترین انواع مسافرت به شمار می رود. حرم مطهر حضرت معصومه در مرکز شهر قم قرار دارد و در جای جای شهر تابلوهای راهنما به سمت حرم نصب شده اند. در جوار حرم نیز، مقبره و موزه ی شاعر بلند آوازه ایرانی، پروین اعتصامی قرار دارد که علاقه مندان می توانند از آن نیز دیدن کنند.

بازار قدیم قم

در بافت قدیمی شهرستان قم، بازاری سرپوشیده قرار دارد که جلوه گر هنر اصیل معماری سنتی ایران می باشد. بازار قدیم قم دارای بزرگترین سقف ضربی کشور است که با توجه به سرپوشیده بودن بازار، در جای جای آن دریچه هایی تعبیه شده است تا  روشنایی بازار در طول روز تامین گردد. بررسی ها نشان می دهد که عمر استخوان بندی بازار به پیش از دوره ی صفوی بر می‌گردد اما بازسازی آن و نیز تکمیل آن به دوران صفویه و قاجاریه باز می‌گردد، به گونه ای که در زمان ناصرالدین شاه بازار قم رو به گسترش نهاد و عملیات عمرانی آن با سرعت بیشتری انجام پذیرفت.

خانه ی تاریخی حاج علی خان زند در قم

شاید بتوان از خانه ی تاریخی زند که در بافت قدیمی قم و در محله «چهارمردان » قرار دارد به عنوان یکی از مهجور‌ترین آثار باستانی قم نام برد. مصالح به کار رفته در خانه ی زند از جنس چوب، خشت، سنگ و آجر می باشد که نشان دهنده ی معماری عصر قاجار است. خانه ی زند با قدمت تقریبی 130 ساله ی خود دارای سه قسمت می باشد. شاه نشین تابستانی که برای گریز از گرمای طاقت فرسای کویر تعبیه شده، شاه نشین  زمستانی که تحمل سرمای زمستان را آسان می‌کند و قسمتی مخصوص خدمه تا به محلی برای آسایش کارکنان نیز، وجود داشته باشد.

مدرسه ی فیضیه قم

مدرسه ی فیضیه قم که در شمال صحن عتیق حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (ع) قرار گرفته است، محلی برای تعلیم طلاب علوم دینی و قرآنی در کشور است. مدرسه فیضیه همواره عالمان و عارفان زیادی را در خود پرورش داده و به همین دلیل در تحولات سیاسی نیم قرن اخیر نقش به سزایی ایفا کرده است. ساختمان مدرسه فیضیه به صورت چهار ایوانی است و در دو طبقه بنا شده است.

دریاچه نمک قم

دریاچه‌ نمک در 40 کیلومتری شمال شهرستان قم قرار دارد. از آن جهت به این دریاچه، دریاچه نمک می‌گویند که در فصل تابستان قطعات نمک بر روی آب آن شناور می‌گردد. دریاچه نمک با وسعتی به اندازه 3000 کیلومتر مربع از بزرگترین دریاچه های ایران به شمار می‌رود و عمق نمک موجود در آن نیز بین 5 تا 55 متر می‌باشد. دریاچه نمک به علت قرار گرفتن در کویر در اکثر ماه های سال خشک می باشد و در فصول پربارش، ارتفاع آب در بعضی قسمت های آن به 2 سانتی متر نیز ممکن است برسد.