تنگه هرمز (۱)

تنگه هرمز (۱)

تنگه راه آبی طبیعی و نسبتا باریکی است که دو پهنه آب را به هم پیوند می دهد. تعدادی از تنگه های مشهور جهان عبارتند از: تنگه هرمز(میان خلیج فارس و دریای عمان) تنگه داردانل( میان دریای مرمره و دریای اژه) تنگه جبل طارق( میان دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس) تنگه تیران( میان خلیج عقبه و دریای سرخ) باب المندب( تنگه مندب، میاک دریای سرخ و خلیج عدن) و تنگه مالاکا ( در سرزمین مالزی میان اقیانوس هند و دریای چین جنوبی). اگر تمام تنگه در یک کشور قرار داشته باشد، آن را تنگه داخلی می نامند. مانند تنگه بسفر و داردانل در ترکیه، و اگر بیش از یک کشور در اطراف تنگه قرار گیرند، آن تنگه بین المللی است مانند تنگه های هرمز میان ایران و کشور عمان و باب المندب میان یمن( در شبه جزیره عربستان ) و کشور های اریتره و جیبوتی. تنگه های عمیق که برای عبور و مرور کشتی ها مورد استفاده قراد می گیرند، از نظر حقوق بین الملل اهمیت دارند و آنها نیز تنگه بین المللی نامیده می شوند.

مثلا تنگه های بسفر و داردانل با اینکه تنگه های داخلی کشور ترکیه هستند، تنگه های بین المللی محسوب می شوند. تما م کشتی ها حق دارند از تنگه های بین المللی رفت و آمد کنند و دولت های ساحلی نمی توانند به دلیل داشتن حق حاکمیت از رفت و آمد کشتی ها در این تنگه جلوگیری کنند. وجود تنگه بین المللی در هر منطقه ای، آن منطقه را دارای اهمیت سیاسی و نظامی می کند.
تنگه های بین المللی دارای عرض بیش از ۲۴ مایل دریای 
بیشتر کشورهای کنار تنگه ها، بر اساس حقوق بین الملل مالک حدود ۱۲ مایل دریای ( حدود ۲۲ کیلومتر) از آبهای ساحلی هستند. اگر دو کشور در کناره های یک تنگه قرار گیرند، ۲۴ مایل دریایی از آب های ساحلی متعلق به آن دو کشور است و بیش از ۲۴ مایل دریایی جز آبهای بین المللی محسوب می شود و کشتیرانی در آن و نیز پرواز بر فراز آن آزاد است.

تنگه های بین المللی دارای عرض کمتر از ۲۴ مایل دریایی
همه وسعت این تنگه ها در آبهای ساحلی کشورها قرار می گیرند. اما چون از نظر کشتیرانی بین المللی اهمیت بسیار دارند. آنها را در حقوق بین الملل تنگه های مورد استفاده کشتیرانی بین المللی می نامند، به همین دلیل جامعه بین المللی حقوق و اختیاراتی را برای کشتیها ی کشورهای دیگر در زمینه رفت و آمد از این تنگه ها در نظر گرفته است.

حق عبور بی ضرر و حق رفت و آمد رفت گذری (ترانزیت)، از حقوق بین المللی عبور از چنین تنگه هایی است که برای این تنگه ها در نظر گرفته شده است. عبور بی ضرر یعنی رفت و آمد کشتی ها به صورتی که نظم، صلح و امنیت کشورهای ساحلی را به خطر نیاندازد. حتی کشتی های جنگی نیز در زمان صلح حق عبور بی ضرر دارند. زیر دریایی ها نیز هنگام گذر از این تنگه ها باید در سطح آب حرکت کنند و پرچم خود را بلند کنند. در رفت و آمد گذری نیز همه کشتی های تجاری، نظامی و زیر دریایی ها و همه هواپیماها بر روی آبهای ساحلی اجازه رفت و آمد دارند. اما هنگام عبور، باید قوانین دولت های ساحلی را رعایت کنند.