آشنایی با قدیمی ترین کتیبه گلی تخت جمشید

آشنایی با قدیمی ترین کتیبه گلی تخت جمشید

تنها کتیبه گلی از آن بیستمین سال شاهی داریوش، دست آویزی (سندی) بی مانند است که در پیدا از جای دیگر آورده شده و به خط بابلی است و تاریخ آن ۳۰ دسامبر سال ۵۰۲ پیش از میلاد می باشد. پلمه های حقیقی گنجینه که به خط ایرانی نوشته شده است از پلمه ای آغاز می شود که تاریخ آن سی امین سال پادشاهی داریوش است که در اتاق ۴۸ به دست آمد. بیشتر پلمه ها در دوران پادشاهی خشایارشا نوشته شده است. بخشی بسیار از پلمه ها در میان اتاق انبوه شده بود و بازمانده میان خاک و آوار از کف اتاق تا بلندی دو متر بالای آن پراکنده بود. شرحی بایسته نیست که نوشته این پلمه ها و نشان مهر روی آنها تا چه اندازه دارای ارج است، ولی روشن نیست که چرا دست آویزها درباره کارهای مجموعه تخت جمشید مانند درخواست ها و یادداشت های از آن پرداخت که سازوکار بیشتر پلمه هاست، برای گاه /۱۳۰ سال پس از تاریخ واپسین پلمه یعنی تا هنگام نابودی ساختمان در اتاق بایگانی گنجینه نگاه داری شده است. در هنگام شرح تالار تخت جمشید به این جستار شگفت انگیز اشاره شد که در بایگانی خزانه، پلمه هایی از آن پس از پنجمین سال پادشاهی اردشیر یکم یعنی سالی که بیش از ۱۳۰۰ کارگر در ساختمان های تخت جمشید شیراز کار می کردند، پدیدار نیست.

جستاری پر ارج دیگر از این که در تنها اتاق از ساختمان گنجینه که کتیبه های گلی خط میخی انباشته شده بود، شماری بسیار برچسب گلی (دست کم ۶۹ نمونه) که دارنده نشان مهر کارمندان رسمی می باشد پیدا شد. در نگاره های پیدایش چیزها به خوبی دیده می شود که بین توده پلمه ها و توده برچسب ها از دیدگاه جا هم آهنگی پدیدار است که نمی توان آن را پیش آمدی دانست، برخی برچسب ها یا به ریسمان پلمه ها یا به چیزی دیگر، مانند دست آویزهای از آن چیزهای تباه شدنی که در نزدیکی پلمه ها قرار داشته، پیوست بوده است. برچسب های دیگر شاید به جنس هایی که در انبار نگاه داری می شد پیوست بوده و این جستار از شکل آن ها و بازمانده های سوخته ریسمان های بریده شده، روشن می شود.

افزون بر دست آویزها و برچسب های خط میخی، بسیاری جنگ ابزار هم در اتاق بایگانی بود که شاید در آنجا نگاه داری می شده است. در مرز /۵۰۰ سر تیر با پیکان که بیشتر از مفرغ و برخی از آهن است در اتاق مزبور به دست آمد و بسیاری از آنها دسته دسته به صورتی آراسته قرار داشت. چیزهایی دیگر از این کارهای نظامی دارای چند سر نیزه و قلاب تسمه مفرغی در برخی پاره های زره آهنی که دو تای آنها روکش طلا دارد، دیده می شود.

وزنه های سنگی که در اتاق ۳۳ پیدا شده است با کوشش هایی که در حیاط انجام می گرفت، پیوند دارد. یک وزنه /۶۰ کارشایی از آن روزگار داریوش یکم در نزدیکی دیوار شمالی و یک نمونه کوچک به شکل اردک در میان اتاق قرار داشت.

سوای این ها شماری چیزهای گوناگون به دست آمد که بیشتر پیوندی با یکدیگر ندارند از جمله یک پاره چیزی آمیخته شده آبی رنگ در میان خاک در سه متری بالای کف اتاق پیدا شد که روی آن نبشته ای از نکو پادشاه مصر نزدیک به ۶۰۹ تا ۵۹۳ پیش از میلاد نوشته شده است. ۱۲ مهره و سنگ چشم با نام پادشاهان پیش از دوره هخامنشیان مانند سارگون و آشوربانی پال و بخت النصر به دست آمد. ولی افزون بر این ها در مرز /۵۷ سنگ چشم بدون نبشته و شماری سنجاق سینه که جای نگین آنها برای چنین سنگ چشم ها بوده، پیدا شد.

شماری بسیار مهره به پیوست ابزار گند آب و یک نمونه آراسته به طلا و چند چنبره مفرغی و نقره و پاره ای از یک قالب گلی که به وسیله آن سر یک جانور برای پایانه دستبند ساخته می شده است در اتاق بود. استوانه های نذری دارای نگاره ها و نوشته ها و پاره ای از دست کم شش استوانه ساده پیدا شد. یکی از پاره ها، ۱۲ باردان سنگی دارای نبشته بر ساخته (معمول) خشایارشا است که در بسیاری از باردان های گاه او دیده می شود.