بررسی تاکتیکهای دفاعی مختلف در فوتبال (3)

بررسی تاکتیکهای دفاعی مختلف در فوتبال (3)

در یادداشتهای قبلی به مرور ویژگیهای دفاع سه نفره و چهار نفره پرداختیم و قوت و ضعف هر کدام را برشمردیم. در این یادداشت خط دفاعی پنج نفره مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. خط دفاعی پنج نفره را میتوان در حال منسوخ شدن دانست، دیگر کمتر تیمهایی هستند که به دنبال چنین خط دفاعی پر تراکمی بروند و خودشان را در دیگر نقاط ضعیف سازند. از این مدل خط دفاعی در گذشته در لیگ سری آ ایتالیا بیشتر شاهد بودیم چرا که این لیگ خصوصیتش همواره دفاعی بودن است اما دیگر در سری آ هم شاهد چنین خط دفاعی نیستیم. در یک خط دفاعی پنج نفره، دقیقا نیمی از بازیکنانی که قرار است در زمین مشغول دویدن باشند، در منطقه دفاع خودی حبس میشوند. شاید این نوع خط دفاعی برای استراتژیهای شناور بعضی مربیان مناسب باشد، خصوصا مربیانی همچون خوزه مورینیو که علاقه به پارک کردن اتوبوس مقابل دروازه¬شان دارند(اینتر مورینیو را به یاد بیاورید)، اما در کل فوتبال روز جهان دیگر روی خوشی به ترکیب ثابت با خط دفاع پنج نفره نشان نمیدهد. در یک خط دفاعی ثابت پنج نفره، دو مدافع کناری باید مانند فولبکهای دفاع چهارنفره در رفت و آمد باشند اما با توجه به اینکه در این نوع (پنج نفره) تیم در نقاط جلوتر کم مهره است، این فول بکها مجبورند که خیلی بیشتر در جلو بازی کنند و دائما هم در دفاع کردن از مهاجمان حریف جا بمانند. ترافیک زیادی که در محوطه خودی ایجاد میشود شاید این فایده را داشته باشد که کوچکترین کانالها و حفره¬ها را در اختیار مهاجمین مقابل قرار دهد، اما با توجه به افزایش تعداد مدافعین، تعداد کانالهایی که مهاجمین میتوانند از آن عبور کنند به عدد شش میرسد و با توجه به این نکته که کمتر تیمی در جهان وجود دارد که پنج مدافع درجه یک داشته باشد، حداقل دو تا چهار تا از این کانالها برای مهاجمین حریف فعال میشوند تا به راحتی به گلزنی بپردازند.

در اندیشه¬های دفاعی ایتالیایی، که همواره بر هنرِ دفاع کردن، فوتبال زیبا و عدم زیرتوپ زدن و انجام بازی ضد فوتبال تاکید میشود، دفاع پنج نفره دیگر جایی ندارد. شاید اگر روزی تیمی پیدا بشود که بتواند اندیشه¬های (توتال فوتبال) آریگو ساچی، سرمربی کهنه کار و بازنشسته ایتالیایی را به نحو ایده¬آلی سرلوحه کارش قرار بدهد، آن موقع شاید بتواند از پنج دفاع استفاده کند. چرا که در یک توتال فوتبال واقعی، همه بازیکنان هم در حمله شرکت میکنند و هم در دفاع، پس اگر یک تیم پنج دفاع در محوطه دروازه¬اش آماده و پنج بازیکن هم در میانه زمین و محوطه پنالتی حریف بکارد، پس تعادل در زمین برقرار شده و ممکن است ایده شرکت کردن همه بازیکنان در دفاع و حمله عملی گردد. البته این ایده باز هم کمی رویایی به نظر میرسد، شاید روزی برسد که در فوتبال سطح تمرینات بدنسازی، هوازی و تغذیه بازیکنان اینقدری بالا برود که هر کدام بتوانند در طول نود دقیقه مانند اوسین بولت بدوند و توپ هم بزنند. اما در حال حاضر تصور اینکه پنج مدافع را جلوی دروازه بکاریم و هر موقع هم که تیم خواست دست به حمله بزند این پنج نفر نیز در کنار بازیکنان جلویی خودشان در حملات اضافه شوند نشدنی بنظر میرسد.

با توجه به موارد برشمرده در این سری یادداشتها که سه نوع خط دفاع مورد بررسی قرار گرفتند، به چنین خلاصه ای رسید:

دفاع سه نفره اگرچه خیال سرمربی را از گل نخور بودن تیمش راحت میکند و در ادامه میتواند با هافبکهای پرشمار به تغذیه کردن مهاجمین تیم بپردازد اما اگر حتی یکی از مدافعین هم ضعیف عمل کند به معنای فروپاشی این دومینوی خطرناک است چرا که دیگر هیچ مدافعی در نزدیکی¬هایش قرار ندارد تا اشتباهات او را جبران کند و هر اشتباه میتواند یک گل را تقدیم حریف کند. مربیان در دفاع سه نفره باید تمام تمرکز مدافعین حین تمرین کردن را بر دفاع و هماهنگی با تیم و عدم اشتباه از جانب آنان بگذارند و استراتژی خط دفاعی را دائما بر ارسالهای عمیق و دور کردن توپ از خط دروازه بگذارند. تیمهایی که مدافعی داشته باشند که بتواند در ارسالهای بلند موفق عمل کند بهترین تیمها برای انتخاب دفاع سه نفره هستند. دفاع چهار مورد انتخابترین خط دفاعی در فوتبال است. شاید یک دلیلش کلاسیک بودن این خط دفاعی است، خط دفاعی چهار نفره از دوران شکل گیری تفکرات تاکتیکی همواره بیشترین استفاده را داشته است و شاید دلیل دیگرش هم حد وسط بودن و رعایت اعتدال از جانب مربیانی که یا نمیخواهند دست به ریسک بزنند و یا مهره¬های مناسبی برای ریسک کردن در خط دفاعی ندارند. آنها مجبور چهار نفر را بگذارند در خط دفاعی و شش نفر را هم بفرستند جلو. نه در خط دفاعی عملکرد شاخصی خواهند داشت و نه در حملات انتظار گلزنی زیادی را از مهاجمینشان باید داشته باشند، اما در عین حال خط دفاعی چهارنفره میتواند به بهترین انتخاب بدل شود اگر که دو فول بک تمام عیار در اختیار سرمربی باشد. همانند آنچه اکنون در تیم یوونتوس به سرمربیگری مکس آلگری در حال اتفاق است.

اما طبیعتا این نکته نیز حائز اهمیت است که موفقترین سرمربیان کسانی هستند که هیچ تعصبی روی هیچ سیستم تاکتیکی ندارند. کمتر سرمربی در جهان وجود دارد که بعد از رفتن به تیم جدیدش، هر بازیکنی را که میخواهد در اختیار داشته باشد. عموما یک سری از بازیکنان مورد نیاز و مورد علاقه خودشان را در اختیار ندارند و یک سری از بازیکنان موجود در تیم یا کیفیت پایینی دارند و یا با اندیشه¬های آنها کاملا در تخالف قرار دارند. در واقع سرمربی باید مانند یک اقتصاددان سعی کند که از منابع موجود بهینه ترین استفاده را داشته باشد، اگر در تیمی بود که بازیکنانش مناسب دفاع سه نفره بود از دفاع سه نفره و اگر هم در تیمی بود که بازیکنانش مناسب دفاع چهار نفره بود از دفاع چهار نفره بهره ببرد. این موضوع راجع دیگر خطوط زمین هم مصداق دارد که بزودی دیگر مدلهای چینش در خط هافبک و خط حمله نیز در یادداشتهای بعدی معرفی و مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرند.

دفاع همواره جان مایه یک تیم فوتبال بوده است. همواره تیمهایی که دفاع قوی و خط حمله ضعیف داشته اند موفق تر بوده¬اند تا تیمهایی که خط دفاع ضعیف اما خط حمله قوی داشته¬اند. تیمهای با خط دفاعی قوی با ضد حملات و استفاده از اشتباهات حریف و امتیازاتی از این دست به گل میرسند و بازی را میبرند اما تیمهای با خط حمله قوی هرچه بزنند خواهند خورد و همین مورد هم انگیزه بازیکنان تیم را حسابی پایین میبرد.