معرفی و بررسی فیلم هالووین اثر جان کارپنتر (2)

معرفی و بررسی فیلم هالووین اثر جان کارپنتر (2)

از دیگر نکاتی که در این فیلم قابل بررسی است، برخی عناصر تکرار شونده هستند که بصورت موتیف در فیلم حضور دارند. عنصر (در) یکی از عناصری است که هم ترس و هم تعلیق میآفریند. همیشه شخصیتی که در کنار در قرار گرفته، در معرض خطر است و هر آن ممکن است بوگی من از داخل در وارد اتاق شده تا به وی آسیب برساند. پنجره نیز مانند در چنین کارکردی را دارد؛ با این تفاوت که پنجره همواره دریچهای فراهم میآورد تا بوگی من قربانیهای خودش را مورد تعقیب و همچنین نگاه خیره خودش قرار دهد.
اگر چه مبحث (نگاه خیره) صرفا به بوگی من مربوط نمیشود و توسط دیگر شخصیتها نیز انجام میشود. در سکانس اول، موقعی که پسر بچه روایت داستان فیلم را بر عهده دارد و نمای فیلم هم نمایی اول شخص است، او بارها از طریق پنجره خواهر خود را نگاه میکند. دختر نوجوان در اواسط فیلم بارها بوگی من را از طریق پنجره نگاه میکند و در سکانس پایانی نیز، نگاههای پشت پنجره حس ترس و تعلیق را بخوبی در فیلم میسازد.

در ادامه لازم است به گره گشایی فیلم اشاره شود. در صحنهای که بوگی من و دختر با یکدیگر گلاویز میشوند، دختر موفق میشود تا نقاب او را از چهرهاش بکشد و ما چهرهای را میبینیم که نیمی از صورتش سوخته است و نیم دیگر نیز مهیب و ترسناک است. با همین تمهید فیلمساز خواسته که به مخاطب خود برای یک بار هم که شده چهره هیولا را نشان دهد تا شاید کنجکاوی بیننده را پیرامون این فیلم ارضا کند. اما این تمهید به نظر تمهیدی پیش پا افتاده و آسان به نظر میرسد و اگر جان کارپنتر میتوانست نخستین رویارویی شخصیت اصلی فیلم و همچنین مخاطبین اثر خود با چهره واقعی هیولا را، به شیوهای بسیار جذابتر و دراماتیکتر انجام دهد، مطمئنا او در هالووین تاثیر بزرگتری بر سینمای ترس گذاشته بود.

تلاشی که دختر برای از بین بردن هیولا انجام میدهد و در مقابل دفاعی که بوگی من از خود نشان میدهد، ابدا تلاشهایی قانع کننده برای چنین مواجهه ترسناک و خطرناکی نیست. وجود عناصر تکرار کنده تا حد زیادی جان فیلم را برای ترساندن مخاطبش گرفته است. در بسیاری از صحنههای کدوی هالووین حضور دارد. اگرچه شبی که بخش اصلی فیلم در آن میگذرد شب هالووین است، اما آنقدری ان عنصر که به نام فیلم و نام هیولایش نیز مربوط میشود در صحنهها و میزانسن فیلم تکرار شده که بیشتر حس فیلم را در چنین صحنههایی خنده دار میکند
جان کارپنتر اگر چه فیلمی مستقل ساخته که در دوران خود موفق هم از آب درآمده است، اما او میتوانست برای ماندگار شدن کارهای بیشتری انجام دهد و در این صورت فیلم بزرگی ساخته بود. برای مثال، فیلم درخشش اثر استنلی کوبریک، فیلمی است در ژانر ترسناک که سالها پیش ساخته شده است اما هنوز هم میتواند خود را بعنوان یک فیلم با ارزش نشان دهد و مخاطب خود را نیز تا حدودی در حس و فضای ترسناک خود شریک کند. بیننده درخشش را که میبیند ممکن است نترسد و از جای خود نپرد؛ اما مطمئنا از حسی که نسبت به فیلم پیدا کرده لذت میبرد و نطفه ترسی در وجود او کاشته میشود که در نتیجه آن، تا مدتها به این فیلم فکر خواهد کرد و به همین دلیل درخشش کوبریک فیلمی ماندگار و مهم در سینما خواهد بود.

اما در عوض، فیلمی مانند شب مردگان زنده که دو دهه قبل از هالووین کارپنتر ساخته شده است، هنوز هم تماشایش میتواند حتی خنده آفرین تلقی شود. در این فیلم تمام تلاش فیلمساز بر این بوده تا زامبیها را طوری در اثر نشان دهد که مخاطب را در ترسی لحظهای شوکه کند. این فیلم بدلیل اینکه در حال حاضر و با رشدی که سینما تا کنون داشته است، دیگر نمیتواند با زامبیهایی که ظاهری خنده دار دارند، ما را بترسانند. مشکل این فیلم این است که بسیار به فرم خود متکی بوده و فرم هم، نه فرمی که به ساختار و فضاسازی مربوط میشود، بلکه فرمی است که به گریم و لباس زامبیها و نورپردازی فیلم متکی است.

در شب مردگان زنده ما داستانی را میبینم که شخصیتهایش در موقعیت های خطرناک و ترسناک مختلفی قرار گرفتهاند و اتفاقاتی رقم میخورد. چندین سال بعد، فیلم هالووین ساخته شد. اما نکته اینجاست که بین این دو فیلم خیلی تفاوتی وجود ندارد. شاید در بعضی نکات مانند صداگذاری و وجود هیولایی که تا اواخر فیلم ما او را نمیبینیم و برایمان نیز بسیار مبهم است، فیلم نوآور بوده اما در داستانی که روایت میشود و تلاشی که برای ترساندن مخاطب انجام شده، هالووین به نوعی میتواند ادامه همام شب مردگان زنده باشد و همان کلیشهها را تا حدودی رعایت کرده است.
ژآنر ترسناک اگرچه ژانری بسیار متکی بر قواعد است و همواره فیلمهایی را که میبینیم از همین قواعد کمک گرفته اند، اما در عین حال فیلمهایی نیز ساخته شدهاند که حسابی از قواعد ژانری فراتر رفتهاند و به نمونههای بسیار موفقی بدل شدهاند. برای مثال میتوان به فیلمهایی مانند روانی اثر آلفرد هیچکاک و یا درخشش اثر استنلی کوبریک اشاره کرد که جزو چنین دستهای به حساب میآیند.
اما هالووین اثر جان کارپنتر فقط متکی به خطری است که منشا آن یک هیولای آسیب پذیر، کند و احمق است. حتی در فیلم تلاشی نیز از طرف نویسنده انجام نشده تا حس همذات پنداری مخاطب را با هیولا زنده کند و از این روش کمک بگیرد تا عمق بیشتری به فیلم بدهد. ما مردی را میبینیم که ماسکی به چهره خود زده و این ماسک نیز اندکیی شبیه کدو است و حالا آنقدر آدمها را بدون دلیل خفه میکند و میکشد تا بالاخره توسط قهرمان اصلی فیلم به قتل میرسد.
شاید انجام نوآوری در ژانر ترسناک سخت تر از دیگر ژانرها باشد (که ظاهرا همین طور نیست است) اما به هر حال اگر قرار بر تکرار کلیشه های قبلی است برای ایجاد ترس های لحظهای، همان بهتر که این تجربهها اتفاق نیفتد. ترسی در سینما قابل تقدیر است که لحظهای نباشد و پس از فیلم هم در وجود مخاطب رخنه کرده باشد و پایان ناپذیر باشد. هالووین جزو فیلمهایی است که بیننده پس از تماشایش میتواند لبخند زده و فیلم بعدی خود را پلی کند.