درباره روانشناسی بازی کودکان چه می دانید؟

روانشناسی بازی چیست؟

بازی مقدمه ای برای عمل جدی و هدفمند است.در بازی است که کودک به توانایی های خود در برقراری ارتباط با دیگران و قدرت زبانی، عقلی و جسمی نهفته در وجودش پی می برد. همچنین در حین بازی است که کودک از ویژگی های اشیای پیرامون خود شناخت دقیقی به دست می آورد.
کودک از راه بازی روش های تسلط بر خود، کمک به دیگران و اعتماد به نفس را فرا می گیرد. بازی ها مایه شادی و سرور روحی کودک هستند و استعدادها و توانایی او را برای ابداع و نوآوری بارور می سازند.

تعریف بازی
به فعالیت جسمی یا ذهنی هدف دار که به صورت فردی یا گروهی انجام شود و به ایجاد لذت و برطرف شدن نیازهای کودک بینجامد، بازی گویند. به بیان دیگر بازی همان تفکر کودک است. کودک هنگام بازی به آزمایش، تقلید، مذاکره، آمادگی و مرور ذهنی موقیعتهای زندگی واقعی می پردازد. او آن چه را در محیط خانه آموخته با انجام بازی تکرار می کند و هنگام تکرار، درباره آن می اندیشد.

ضرورت بازی
در جهان امروز داشتن فکر و ایده نو برای افرادی که بخواهند در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشند لازم و ضروری است. این مسئله ضرورت توجه به خلاقیت و پرورش آن را در کودکان به خوبی نشان می دهد. خلاقیت موهبتی است که در همه انسان ها به طور نهان نهفته است، اما شکوفایی و گسترش آن به مقدماتی نیازمند است، از جمله این مقدمات فراهم کردن بستری مناسب برای بروز خلاقیت است، که بازی یکی از همین بسترها است.
علاوه بر پرورش خلاقیت، علاقه کودک به بازی، نشاندهنده سلامت او است. انسان به حرکت و جنبش نیاز دارد و بازی بخش مهمی از این نیاز است. آمادگی جسمی و روحی برای رویارویی با مشکلات بخشی از فلسفه بازی است بنابراین هر چه بازی گسترده تر، پیچیده تر و اجتماعی تر باشد کودک مصونیت روانی بیشتری می یابد.
بر پایه یافته های روانشناسی، 6 سال نخست زندگی انسان دوران مهمی از زندگی او به شمار می آید و بنیادی ترین زیرساخت شخصیت او را برای همه عمر تشکیل می دهد.

برای این پرورش ما فرصت بسیار کوتاهی داریم، فرصتی به مدت فقط 6 سال، از هنگام تولد تا آغاز 7 سالگی. از آنجایی که رشد هوش پس از 6 سالگی رو به کندی می رود و در 17 سالگی متوقف می شود، همه زمانی که برای پرورش هوش در اختیار داریم، همین 6 سال نخست زندگی است.
هوش همچون دیگر امور آموختنی است، اما نه آموزش مستقیم و مدرسه ای، بلکه با بهره گیری از روش های ویژه. ارتقای هوش را از زمان تولد و همان ماه های اولیه زندگی می توان آغاز کرد. (منظور از هوش در اینجا همان هوش هیجانیEQ) ) است.)
بسیاری از مادران نمی دانند با کودکی که لجوج است یا گستاخ است یا گوشه گیر است یا دیرآموز است ویا حتی بیش فعال است، چگونه رفتار کنند. روانشناسی بازی والدین را در این زمینه تجهیز کرده و به آنها شیوه های تربیت فرزندی سالم و موفق را آموزش می دهد.
با دستیابی به روشهای اصولی پرورش می توان از بسیاری مشکلات رفتاری کودک جلوگیری کرد و با ارتقای هوش هیجانی او زمینه را برای زندگی موفق او فراهم کرد، به گونه ای که اگر کودک موقعیت ژنتیکی مناسبی داشته باشد(منظور همان IQ است)، به سادگی می توان از او یک نابغه ساخت.

فواید بازی
الف) نقش بازی در رشد اجتماعی
در بازی های گروهی کودک سازش اجتماعی، همکاری، تحمل عقاید مخالف، گذشت و توانایی تاثیرگذاری و نفوذ در دیگران را می آموزد.
آدلر که یکی از روانشناسان بزرگ است می گوید: "همه رفتارهای انسان در یک زمینه اجتماعی رخ می دهند."
کودک در خلال بازی محیط اطراف خود را کشف می کند، نخستین گام ها را برای اجتماعی شدن برمی دارد، مشارکت با گروه را فرامی گیرد و چگونگی تاثیرگذاری بر دیگران و تاثیرپذیری را می آموزد.

ب)نقش بازی در رشد عاطفی کودک
بازی بهترین وسیله برای رشد و شکوفایی احساسات کودک و مهمترین راه برای پرورش هیجانات و عواطف اوست. به طور خلاصه می توان گفت:
بازی تمایل به ستیزه جویی و جنگجویی در کودک را کاهش می دهد.
بر برون نگری کودک می افزاید.
نیاز به برتری جویی را ارضا می کند.
موجب بروز احساسات، عواطف، ترس ها و تردیدها، نگرانی ها و ... می شود.

پ)نقش بازی در رشد جسمی و ذهنی کودک
فروبل که در زمینه بازی پژوهش های گسترده ای انجام داده، معتقد است بازی یکی از مهمترین عواملی است که می تواند موجب هماهنگی رشد جسمی، روانی و اجتماعی کودک شود. به طور خلاصه
بازی موجب رشد هماهنگ دستگاه ها و اعضای بدن می شود
حواس کودک را تقویت می کند
انرژی کودک به بهترین شکل ممکن صرف می شود
کودک از توانایی های فکری و بدنی خود آگاه می شود
بازی در یادگیری زبان نقش بسزایی دارد
در رشد هوش هیجانی کودک بسیار موثر است
به کمک بازی کودک با مفاهیم اولیه و اساسی ریاضی آشنا می شود

ت) نقش بازی در رشد خلاقیت کودک
خلاقیت یکی از انواع متمایز هوش است و تفکر روان، انعطاف پذیری و ابتکار را دربرمی گیرد.
افراد خلاق هنگام روبرویی با مسائل جدید به جای تمرکز بر پاسخ های قراردادی به خارج از این محدوده می اندیشند.
پژوهش های انجام شده در زمینه خلاقیت نشان می دهد، برخلاف نظریه پردازان گذشته که خلاقیت را فرآیندی ارثی و ذاتی می دانستند، خلاقیت را می توان به همگان مخصوصا کودکان آموخت.

ث) نقش بازی در کاهش مشکلات و عصبانیت های کودک
از آنجایی که کودک سرشار از انرژی است، نیازمند راهی برای تخلیه انرژی خود است. بازی راهی است که کودک انرژی خود را به گونه ای مثبت و سازنده تخلیه کند که البته باید محیط مناسب و وسیله کافی برای این نیاز کودک فراهم باشد.

ج) نقش بازی در رشد سازگاری اجتماعی کودک
نوع بازی، تنوع فعالیت های آنو زمانی که کودک در بازی صرف می کند، همگی وضع سازگاری شخصی و اجتماعی او را نشان می دهد. برای مثال کودکی که بیشتر به بازی های انفرادی می پردازد، در حالی که همسالانش با یکدیگر بازی می کنند معمولا سازگاری ضعیف تری دارد.

چ) نقش بازی در آموزش و یادگیری کودک
کودکان در خلال بازی به ویزه بازی های آموزشی به مفاهیم ذهنی جدیدی دست می یابند. آنها در حین بازی مطالب آموختنی را بدون فشار و با میل و رغبت فرا می گیرند.

ح)نقش بازی در رشد اخلاقی کودک
گرچه کودک در خانه و مدرسه با ارزش های اخلاقی آشنا می شود، درونی شدن و تثبیت معیارهای اخلاقی در خانه و مدرسه، هرگز به اندازه بازی قوی نیست. کودک درمی یابد که اگر بخواهد در بازی پذیرفته شود، باید درستکار، باانصاف و عادل باشد. او همچنین متوجه می شود که همبازی هایش در مقابل خطاهای او در بازی، هرگز به اندازه والدینش شکیبا نیستند.