آبادی های مهم و معروف گرمسیر اصفهان

آبادی های مهم و معروف گرمسیر اصفهان

1) مهاباد، ۲) موغار، ۳) سرهنگچه ۴ سهامیه، ۵) حسین آباد ، ۶) طجره.

قرية مهاباد مرکز دهستان گرمسیر و دارای دهدار است.

مهاباد

در منابع اسلامی گذشته برای قریه ای که امروز مهاباد ام - د نامیده می شود و در قدیم یکی از قرای مشهور ناحیه پهناور بلاد جبل (عراق عجم) از اقلیم چهارم بوده، نام های گوناگونی نوشته اند که از این قرار است:

مه آباد، ماه آباد، ماهاباد، مهباد، مهاباد

1- مه م . : به معنی بزرگ و سردار قوم (فرهنگ آنندراج) رئیس و پیشوا (فرهنگ نفیسی، ناظم الاطباء)

۲- مه آباد (م هش] نام پیغمبر ایرانیان که داری کتابی بوده است به نام دساتير (فرهنگ نفیسی، ناظم الاطباء)

٣- کلمه ماه صورت تغییر یافته ماد، اسم قوم و مملکت غربی ایران بوده است. در کتاب پهلوی کارنامک اردشیر بابکان این کلمه به همان ترکیب قدیم خود مادیک = ماد آمده است اما معمولا در پهلوی ماه می گفته اند. در داستان ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی که از متنی پهلوی به نظم فارسی در آمده، مکررا به کشور ماه، بوم ماه، ماه آباد و زمین ماه که از همه یک کشور اراده شده بر می خوریم، زیرا که ویس دختر شاه قارن، ملکه شهرو، خواهر ویرو، وزن شاه مؤبد و رامین برادر شاه مؤبد از کشور ماه بوده اند و شاه قارن در سرزمین ماه پادشاهی می کرد.

۴- ماه = قمر (فرهنگ رشیدی؛ فرهنگ جهانگیری ). به معنی نیر اصغر است که عربان قمر خوانند (برهان قاطع). قمر را گویند به زبان دری و تبری مونک و وانک گویند.

۵- ماه = مانک در اوستا و در پارسی باستان: وانگه، سانسکریت: ماس، ماه، قمر. در کردی مه، قمر، شهر (عربی) حاشیه بر برهان قاطع مصحح دکتر محمد معین.

۶- ماه به زبان پهلوی شهر و مملکت را گویند که عربان مدینه خواننده.

7- ماه نام فرشته ای است موکل بر جرم قمر یعنی قرص ماه و تدبیر و مصالح روز ماه که روز دوازدهم از ماه شمسی بود به او تعلق دارد (برهان قاطع؛ فرهنگ آنندراج؛ فرهنگ نفیسی، ناظم الاطباء) ماه در ایران باستان علاوه بر اطلاق به جرم قمر، به فرشته ایزد کره ماه اطلاق می شد و او مانند خورشید ستوده و مورد تعظیم بوده، در تیریشت (یشت ۸)، بند اول و مهر يشت، بند ۱۴۵ و غیره مخصوص ماه مورد تعظیم قرار گرفته است (حاشیه برهان قاطع تصحيح دکتر محمد معین).

بنابراین مهاباد یعنی آباد کرده بزرگی، نام پیغمبر بزرگ و آبادکرده او، نام دسته ای از شاهان قدیم معروف به «مهابادیان» که مهاباد را آباد کرده اند، شهر آباد.

عده ای آنجا را مهباد خوانند و معتقدند که بانی آن ماه بانو یا مهین بانو دختر رستم زال است که زن گیو گودرز بوده است و قنات بزرگ مهاباد به دستور او حفر شده و داستان های عجیب و غریبی درباره او می گویند.

شهاب الدين ابی عبدالله یاقوت حموی (۵۷۵ تا ۶۲۶ ه. ق)، جغرافیادان و مورخ معروف اسلامی در عهد مغول از مهاباد به معنی « عمارة القمر» یاد کرده است. مردم محل آنجا را مباد ام . دا گویند.

امروز تنها به صورت مهاباد در گفتن و نوشتن اهل قلم متداول است می گویند که مهاباد اصفهان قدیم شهری بوده که از ابتدای شهر لاسون مرکز هفت شهر لیلاز یا لیلاج (از بناهای لیلاز پدر کیخسرو کیانی) شروع می شده و از نزدیکی زواره می گذشته و از مشرق تا یزد و از غرب تا کاشان راه داشته است و بانی آن سلسله سلاطين مهابادیان (مقدم بر تمام سلسله ها) بوده اند ه مهاباد قدیم دارای هفده رشته قنات و دو قلعه بزرگ یکی در بالای آبادی و دیگری در پایین آن بوده که در اختیار مردم قرار داشته است.

در مهاباد قدیم موبدی زندگی می کرده که مورد احترام سلاطین و مردم بوده اما عدهای سرکش، شبانه بر سر او ریختند تا او را بکشند ولی غلام مؤبد به دفاع برخاسته و سرکشان توانسته اند موبد را به قتل برسانند. موبد به پاس رشادت غلام، دختر خود را به او تزوین می نمایند. مخالفین موبد سرانجام او را در معبدی (که بعدها تبدیل به مسجد جامع گردیده و فعلا خرابه های آن باقی است و معروف به مسجد جامع است و دارای ستون های بزرگی از آجر و خشت است)، میکشند. اتفاقا در آن اوان زلزله ای حادث می گردد که تمام شهر مهاباد و شهر لاسون و نیز هفت شهر لیلاز را که در شمال مهاباد قرار داشته و دارای بازار و بازارچه زرگری بسیار بزرگی بوده از بین می برد و مردم آن شهرها را هلاک می سازد. اکنون از آن شهرها جز تپه های خاک که در فصل بارندگی و تابش آفتاب اشیایی مانند خرده طلا و امثال آن از آن جا به دست می آید اثری نیست. این خرابه ها جزء آثار باستانی محسوب می شوند و حفاری در آنها قدغن است پس از ویرانی مهاباد قدیم، مهاباد فعلی بنا شده است ابتدا اردستانی ها در آن جا دو قلعه ساخته و به زراعت کردن پرداخته اند.